İslamda Hibe Edilen Şey Geri Alınır mı?

İslamda Hibe Edilen Şey Geri Alınır mı?

Hoca
Hibe Edilen Şey Geri Alınır mı?
ilgili fetvalar şöyledir

2833 – Behce Fetvalarından: "Zeyd, küçük oğlu
Amr’a bağışladığı şeyi teslim etmezden önce vazgeçip o şeyi almasını men
ettiğinde, Amr zorla alacak olsa, Zeyd geri alabilir" (H. Ec.
2/109)
Açıklama: Yapılan bir bağışın tesliminden önce ondan dönmek
geçerli olur. İster dini bir sebebe dayanmak suretiyle meşru; isterse nefsani
bir amil ile cimrilik sebebiyle mekruh bir dönüş bulunsun.
2834 –
Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd, Amr’dan olan alacağını tahsil edemeyince
sende olan alacağım sana helâl olsun dese, (sonra da bağışlama fikrinden) dönüp
istemeye ve geri almaya güçlü olmaz" (H.Ec. c. 2/109)
Açıklama:
Alacaklı şahsın hibe ettiği şey, esasen o kimsenin elinde bulunduğu için hibe
muamelesi tamamlanmış olur. Artık bundan dönmesi geçerli olmaz.
2835 –
Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd, namzedi bulunan Hind’e nişan yolu ile
birlikte bir miktar para; Hind de hediye olarak bir miktar giyecek gönderip,
Zeyd Hind ile evlenmeden önce ölecek olsa, Zeyd’in varisleri o parayı Hind’den
almadıkça o da gönderdiği eşyayı almaya güçlü olamaz" (H.Ec. c.
2/110)
2836 – Netice Fetvalarından: "Ölmüş bulunan Zeyd’in karısı,
kocasından alacaklı bulunduğu mehrini diğer varislere bağışlasa (ve daha sonra)
pişman olup (hibesinden) dönemez" (H.Ec. 2/109)
2837 – Behce
Fetvalarından: "Zeyd, kızı Hind’e çeyiz eşyası hibe ve teslim ettikten
sonra, pişman olsa geri alamaz" (H.Ec. 2/108)
Açıklama: Baba veya
annenin genç kızları için hazırladıkları çeyiz, hibedir. Verdikleri bu eşya için
daha sonra pişmanlık duymakla bağıştan dönülemez.
2838 – Ali Efendi
Fetvalarından: "Hind, kocası Zeyd’in üzerinde alacaklı olduğu mehrini,
kendisine şu kadar bedel vermek şartı ile hibe etse ve fakat Zeyd bir şey
vermese, Hind, hibesinden dönebilir" (H.EC. 2/108)
Açıklama: Hind,
yaptığı bu bağışı ivaza bağlamış olduğuna göre, söz yerine gelmeyince kendisi
için bağıştan dönme hakkı doğmaktadır.
2839 – Netice Fetvalarından:
"Zeyd, Amr’da olan alacağını, Amr’a hibe ettiğinde Amr kabul etmese, daha sonra
pişman olup almaya güçlü olmaz" (H.Ec. c. 2/111)
2840 – Ali Efendi
Fetvalarından: "Zeyd’in Amr’a bağış yaptığı inek, Amr’ın elinde iken yavru
yapsa, (hibeden) dönmeye engel bulunmaması sebebiyle, Zeyd dönüş yapıp ineği
alsa yavrusunu alamaz" (H.Ec. 2/116)
2841 – Ali Efendi Fetvalarından:
"Karşılığında bedel (ikram) olunan hibeden dönüş yapılamaz" (H.EC.
2/116)
2842 – Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd’in Amr’a rüşvet olarak
verdiği bir şeyi, Amr da Bekir’e hibe ve teslim etmiş olsa, Zeyd, Bekir’in
elinde bulduğu o şeyi geri almaya güçlü ve haklı olur" (H.Ec. c.
2/114)
Açıklama: Rüşvet yoluyla bir mala sahip olmak, sahih ve caiz
değildir. Bu sebeple o şahsın, rüşvet olarak aldığı bir şeyi, hibe etmesi,
kendine ait olmayan bir malı bağışlamak olacağından, mal sahibinin üçüncü
şahıstan geri almaya hakkı vardır.
2843 – Netice Fetvalarından: "Hind,
kızı Zeyep’in evini, Zeynep’in izni olmadan, Zeyd’e hibe ve teslim etse, Zeynep
razı olmayıp Zeyd’ten (geri) almaya güçlü olur" (H.Ec.
2/115)
Açıklama: Anne ve baba, çocuğunun mülkünde zarara âmil olacak
bir tasarrufta bulunamaz. Bu hususta son söz, mülk sahibi olan çocuğundur. Anne
ve baba olmak, evlâdının malında tasarruf etme salâhiyetine sahip
kılmaz.
2844 – Netice Fetvalarından: "Dilsiz bir şahıs, belirli
işaretiyle, hibe ve teslim ettiği şeyden dönemez" (H.Ec. c. 2/112)
2845 –
Abdürrahim Fetvalarından: "Hind (isimli kadın) "Şayet benden evvel ölürsen
yine bana geri verilsin" diyerek evini kocası Zeyd’e hibe ve teslim etse, daha
sonra da koca vefat etse, varisleri (o evi) mirasa sokarak paylaştırırlar. Hind,
"Ben o evi tek başıma zapt ederim" diye hak iddia edemez" (H.Ec.
2/109)
Açıklama: Hibe edilen şey, bağış yapan kimsenin mülkiyetinden
çıkar. Sonunda gene kendisinin olmak üzere ileri sürdüğü şart, batıl; hibe ise
geçerlidir.
2846 – Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd, karısı Hind’i
yatağına davet ettiğinde, falan şeyi bana hibe eder isen gelirim, dese o da hibe
edip teslim ettikten sonra (karısını) boşasa, hibeden dönüş yapamaz" (H.Ec.
2/110)
2847 – Behce Fetvalarından: "Gayrimüslim bulunan bir erkek,
karısına bir miktar eşya bağışlasa ve (vereceği şeyi) teslim etse, bundan sonra
karısı Müslüman olup kocası İslâm dinini kabul etmediği için birbirinden
ayrılmış olsalar, koca hibesinden dönmeye güçlü olamaz" (H.Ec. c.
2/111)
Açıklama: Gayrimüslimlerin birbirine yapacakları hibe,
geçerlidir. Bunlardan birinin daha sonra Müslüman olması ile hibenin sıhhatine
zarar gelmez. Ne Müslüman olan ne de gayrimüslim olarak kalan kimse hibesinden
dönüş yapamaz.
2848 – Abdürrahim Fetvalarından: "Hind, Zeyd’e
(evlenmeye) namzet olduğunda, karşılıklı olarak birbirine hediye ettikleri
şeyleri her biri istihlâk etse, sonra da nikâh (akdini yapmak) müyesser olmasa,
biri diğerine (verdiği şeyi) ödetmeye güçlü olamaz" (H.Ec.
2/111)
Açıklama: Nişanlıların birbirine verdikleri hediyeler, evlilik
için yapılmış bulunmaktadır. Nikâhtan vazgeçmeleri halinde, elde mevcut eşyayı
geri alabilirler. Fakat, yenilip tüketilmiş ve giyilip eksiltilmiş bulunan
şeylerin ödetilmesi gerekmez.
2849 – Ali Efendi Fetvalarından: "Zeyd,
mülkü olan evini, sıhhati yerinde iken, oğlu Amr’a hibe (yolu ile bağış yapıp)
teslim ettikten sonra borcu, miras bıraktığı maldan daha fazla olduğu halde
ölse, o ev alacaklılara taksim edilecek mallar arasına sokulamaz" (H.Ec.
2/108)
Açıklama: Bir kimsenin, hayatında iken yaptığı bağış, kendi
mülkiyetinden çıkar ve bağış yapılan şahsın malı olur. Ölen kimsenin borçlu
olarak vefat etmesi, mülkü olmayan bir maldan borçlarının ödenmesine imkân
vermez.
2850 – Behce Fetvalarından: "Kendisine bağış yapılan şahıs,
hibe olunan şeyi tükettikten sonra hibeyi yapan kimse pişman olup hibemden
döndüm dediğinde, kendisine hibe olunan şahıs, ödeme lâzım gelir zannederek
ödedikten sonra (dini hükme) vakıf olsa (ödediğini) geri alır" (H.Ec.
2/110)
2851 – Netice Fetvalarından: "Hibe yapan kimse, yaptığı
bağıştan dönüş murat etse, kendisine hibe yapılan şahıs da helak oldu dese, sözü
yeminsiz olarak tasdik olunur" (H.Ec. 2/111)

Cevap: İslamda Hibe Edilen Şey Geri Alınır mı?

AKBİLE
hibe edilen şey daha hibe edilenin eline geçmeden alınırsa bu olabilir olarak kabul edilir fakat eline geçtikten sonra almak doğru olmaz artık iş işten geçmiştir