Ali Cengiz Oyunu deyiminin anlamı ve hikayesi

Ali Cengiz Oyunu deyiminin anlamı ve hikayesi

Hoca
Ali Cengiz Oyunu

Hile ile iş yapanların dalaverelerine ve akla gelmeyecek tuzaklarına Ali Cengiz oyunu denilir. "Filânca falancaya bir Ali Cengiz oyunu oynadı ki…" diye başlayan cümlelerin arkasında şeytanın bile aklına gelmeyecek hileler, düzenbazlıklar anlatılır. Bu deyimin menşei eski bir halk hikâyesine dayanır.

Nâkılân-ı âsâr ve râviyân-ı şeker-güftâr şu gûnâ rivayete bu yolla hikâyet ederler ki; eski zamanda bir sehhâr adam gayb ilimleriyle uğraşarak istediği şekle girebilmenin tılsımını keşfetmiş. Cifr, remil, falcılık, yıldız ve kıyafet ilimlerine de vakıf olan bu adam, sihirbazlıkta o derece ileri gitmiş ki canını eğlendirmek ve halka marifetini göstermek üzere bık sık şekil değiştirmeye ve insanları hayrette bırakan oyunlar çıkarmaya başlamış. Hattâ bu oyunu menfaatleri için kullanmakta ve halkı aldatmakta da üstüne yokmuş. Söz gelimi hanımına "Bahçede bir keçimiz var, pazara götürüp salıver." der, sonra da bahçeye gidip keçi kılığına girer, hanımı kendisini sattıktan sonra yine insan olup eve dönermiş.

Bu sihirbaz adamın bir huyu da isteyen herkese sihrini öğretmekmiş. Ne var ki marifetini her kime öğretse, sonra ona bir oyun yaparak mat eder, öldürürmüş. Mesela oyunu öğrenen kişi kanarya olsa, sihirbaz bir atmaca olup onu avlar; öğrenen ağaç olsa, sihirbaz ateş olur onu yakarmış. Devrin padişahı bu gidişata dur demek isteyince tellallar çığırtıp u düzenbazı kendi huzurunda mat edene kızım vermeyi vaadetmiş. Herkes bu tehlikeli sınavdan kaçarken Ali Cengiz adında fakir bir derviş bu işe talip olmuş.

Ali Cengiz, sihirbazdan oyunu öğrenmek üzere kurs almaya başlamış. Ne var ki sureta ahmak gibi davranıp asla öğrendiğini göstermiyormuş. Böylece sihirbaz, Ali Cengiz’i kolay lokma görüp oyunu en ince ayrıntısına kadar anlatmaktan çekinmemiş.

Sınav, padişahın cuma selamlığından sonra yapılacakmış. Ali Cengiz bir koç kılığına girip meydana gelmiş. Sihirbaz derhal bir kurt olmuş. Ali Cengiz su olup kurdu boğmak isteyince sihirbaz kendini ateşe çevirmiş. Bir müddet ikisi de kılıktan kılığa girmişler. Sonunda Ali Cengiz bir çiçek olup padişahın kucağına düşmüş. Sihirbaz bir eşekarısı olup üzerine konmuş. Ali Cengiz derhal darı olup yere yayılmış. Sihirbaz hemen tavuk kılığına girmiş ve darıları toplamaya başlamış. O darıları yiyedursun Ali Cengiz arkadanbirtilkioluptavuğuboğmuş.

Sihirbazın cenazesinin def(n)edildiği gün Ali Cengiz ile padişahın kızının kırk gün kırk gece sürecek düğünleri başlamış. Ne var ki Ali Cengiz’in sol elinden iki parmağı eksikmiş artık. Yine de onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine.

Not: Ali Cengiz kelimelerinin "âl-i Cengiz (Cengiz soyu)" çağrışımından yola çıkarak bu deyimin Anadolu’daki Moğol istilâsıyla da bir alâkası bulunduğunu söylemek mümkündür.

———————

Cevap: Ali Cengiz Oyunu deyiminin anlamı ve hikayesi

Yusuf
Hmm demek böyleymiş 🙂

Sağolun mum hocam

Yanıt: Ali Cengiz Oyunu deyiminin anlamı ve hikayesi

serhatgülü
Allah’tan başkaya kalbini açma Yüreğin hırsıza kapalı olsun Bir heves uğruna sevginden geçme Gönül şişeciğin tıpalı dursun.

Cevap: Ali Cengiz Oyunu deyiminin anlamı ve hikayesi

çiçek ammo
Ali cengiz oyunu deyimi ve anlamı için teşekkürler

HEY NABERR
hmm demek öylemiş bende merak etmiştimm

fatma kutlay
teşekkürler merakımı giderdiğiniz için 🙂

Kayıtsız Üye
Bu gerçekten işime yaradı tşk

Kayıtsız Üye
sitenize üye değilim ama yakından takip ediyorum. Böyle bir site hazırladığınız için teşekkür ediyorum. Saygılarla başarınızın devamını diliyorum.

Fey can
Ali cengiz oyununu biliyordum da tafsilâtını bilmiyordum. Bu halkı. Ahmak zannedenler bu millete bütün sırlarını öğretmiş oldular 31.mart.2019 seçimleri için bu deyim cük oturdu.Teşekkürler

ali cengiz oyunu, ali cengiz oyunu ne demek, ali cengiz