Dilenmek haramdır, zaruret olmadan dilenmek olmaz.

Dilenmek haramdır, zaruret olmadan dilenmek olmaz.

Hoca
Dilenmek

Resulullah buyuruyor:

• Dilenmek haramdır, zaruret olmadan dilenmek olmaz.
  Dilenmek, sersefil, fakra düşmüş veya rüsvay edici borca batmış veya elem verici kana bulaşmış insanlar dışında, kimseye caiz değildir.
  
• Dilenci, at üzerinde gelse bile hakkı vardır.
• Eğer düşkün ve yoksullar yalan söylemeselerdi onları reddeden felah bulmazdı.

Dilenmek üç şeyden dolayı haramdır.

• Fakirliği açığa vurmak, Allah’tan şikayet etmek anlamına gelir. Birisinden bir şey isteyen hizmetçi efendisinden şikayetçi etmiş gibi olur. Ancak zaruretten dolayı ve yakınılmadan istemek haram değildir.
• Kendini aşağı göstermiş olur. Oysa Allah’ın huzurundan başka yerde kendini aşağı göstermiş olması yakışık olmaz. Bundan kurtulmanın çaresi elden geldiğince, dostlarından, akrabalarından ve açık gönüllü kimselerden istemektir. Zira onlar hakaret gözü ile bakmazlar. YTine bu durumda da zaruret olmadan istememek gerekir.
  
• Dilekte bulunduğu kimseye usanç verir o da gösteriş için vermiş olur. Zira ayıplanmaktan korkar. Bundan kurtulmanın yolu da açıkça değil ima yolu ile istemektir.
  

Dileneni Azarlamamak

"El açıp isteyeni de sakın azarlama." (Duha:10)


İsteyene gelince, sakın onu koğma. İsteyeni yahut soranı azarlama, yani azarlayarak koğma da lutfet: İhtiyacını gider, yahut yumuşak dille reddet.

• "Mallarında dilenci ve mahrum için bir hak vardır."(Zâriyat, 51/19) âyetinde de buna işaret vardır.

Bununla beraber demişlerdir ki,

• Dilenciyi azarlamanın yasaklanmış olması, istemede ısrar etmediği durumdadır.
• Eğer istemede ısrar eder de yumuşak bir şekilde reddetmek fayda vermezse o vakit azarlamada bir sakınca yoktur

Zira "İnsanlardan yüzsüzlük edip de ısrarla istemezler."(Bakara, 2/273) övgüsü, ısrarın yerildiğini ifade eder. Yerilen bir şey de azarlanmaya değer.
Mal dilencisine istediğini vermeye gücü yeten kimse yumuşak bir şekilde reddedip de bir şey vermediği zaman tehdit edilmemiştir. Oysa ilim soran kimseye ilmi olan kimsenin cevap vermemesi öyle değildir.

Bir hadis-i şerifte:

• "Kendisine bir ilim sorulup da onu gizleyen kimse, ateşten bir gem ile gemlenir." buyrulmuştur.

Yüzsüz, asıldı mı bırakmayan, ısrarlı mal dilencilerini konu dışıdır. Çünkü öğrenmek maksadı olmayarak soranın buraya dahil olmaması gerekir. Fakat ihtiyaç ve maksat, gizli işlerdendir. Görünüşte her hangi bir soru ve istek, bir ihtiyaç mânâsı ifade ettiğinden, bir şey soran veya isteyene ilk anda kötü zan beslemeye hak yoktur. Sualinde ısrarına göre doğru veya yalan söylediği neticesine varılabilir. O halde ister dilenmek ister öğrenmek olsun işin başında hemen azarlanmamalı, istediği verilmezse bile koğulmamalı, incitilmemelidir. Yüzsüzlük ve ısrar etmesi halinde de anlaşılan durumuna göre, layık olan ne ise o şekilde karşılanmalıdır. Zorda kalan ve muhtaç olana, güç yettiği kadar mümkün olan yardım farz derecesine kadar varabilir.
Eğer sual yerilen bir sual ise, derecesine göre kötülükten nehyi gerektirir. O zaman azarlamak yaraşır. Çünkü mümine eziyet vermek de haramdır. Eğer sual övülen bir sual ise, azarlamak ve incitmek mutlak şekilde haram ve yasak olur. Gücü yetenin buna uygun cevap vermesi, nimeti anmış olmak üzere vacip veya mendub olur.
İlim dilenmek genellikle övülmüştür. Bunda, eziyet ve saygısızlık derecesine varmamak şartıyla, ısrarla yalvarmak da güzel görülmüştür. Mal dilenmek ise genellikle yerilmiştir. Ancak başka bir kazanç yolu bulamayan muhtaç için bir izindir. Böylelerine yardımı düşünmek ise gücü yetenler için bir borçtur. Şu halde ihtiyacı olmadan dilenen yerilmiş dilenciler azara layık olduklarından dolayı ikinci görüşte olduğu gibi bu yasaklamaya dahil olmamak gerekirse de, bizzat istemenin kendisi bir ihtiyaç delili olduğu için, herhangi bir dilenciyi aksi sabit olmadıkça azarlamak, yetimi ezmek gibi yasaklanmıştır.

Kaynak:
1) Elmalı Tefsiri Duha:10
2) Kimyayı Saadet
3) Kütüb-i Sitte

Cevap: Dilenmek haramdır, zaruret olmadan dilenmek olmaz.

Hoca
Dilenmek hakkında hadisler

Peygamber Efendimiz, (s.a.s.) meslek hâline getirilen dilenciliği şeref-sizlik saymış ve şöyle buyurmuştur:

"Sizden bazıları dilenmekten asla vazgeçmez. En sonunda kıyamet gününde bu şeref-siz kişi, yüzünde bir et parçası kalmaksızın Allah’a kavuşur" (Müslim, Zekât, 103).

"Her kim çok mal toplamak için, insanlardan onların mallarını dilenir durursa, muhakkak bir ateş parçası istemektedir… " (Müslim, Zekât, 105).

"Sizden birinizin bir kucak odun toplaması, sonra o odun demetini sırtına yüklenip satması, kendisi için verecek, yalnız vermeyecek bir kişiye gidip istemesinden elbette çok daha hayırlıdır. " (Müslim, Zekât, 107).

dilenmek, dilenmek haram mıdır, dilenmek günah mı