Emsile İlk Açıklama… ve devamı…

Emsile İlk Açıklama… ve devamı…

İsTiKaMeT
EMSİLE İLK AÇIKLAMA… ve devamı…

اَلاَمْثِلَةُ

Emsile kitabının musannifi Hz. Ali (R.a.) olarak bilinmektedir. Emsile "misaller" demektir. Sarf ilminde isim ve fiilleri istenilen manaya göre şekillendirir.

Emsile ikiye ayrılır:

1. Emsile-i Muhtelife اَلاَمْثِلَةُ الْمُخْتَلِفَةُ

2. Emsile-i Muttaride اَلاَمْثِلَةُ الْمُطَّرِدَةُ

1. Emsile-i Muhtelife:

Emsile-i Muhtelife "degişik misaller" demektir. Harfleri bir, şekilleri başka başka olup birbirine benzemeyen sigalardır. "Siga" şekilleri degişen kelimelere denir. Emsile-i Muhtelife 24 sigadır. 24 siganın 13’ü fiil ve 11’i isimdir.

2. Emsile-i Muttaride:
Emsile-i Muttaride harfleri ve şekilleri birbirine benzeyen sigalardır. Emsile-i Muttaride 14 sigadır, malum (bilinen) ve meçhul (bilinmeyen) olarak iki kısma ayrılır. Bu kısımlara Bina-i ma’lum ve Bina-i meçhul denir. Bu kısımların her biri de gaib, muhatab ve mutekellim olmak üzere üçe ayrılır. Gaib (hazırda olmayan) ve muhatab (hazırda olan) da, muzekker ve muennes olarak ikiye ayrılır. Muzekker (eril) ve muennes (dişil) ise mufred (tekil), tesniye (ikil) ve cem’i (coğul)olarak üçe ayrılır. Mutekellim, Nefs-i mutekellim vahde (konuşanın kendisi) ve Nefs-i mutekellim me’al gayri (konuşanın başkasıyla veya başkalarıyla beraber olması) olarak ikiye ayrılır. Nefs-i mutekellim’in sesinden erkek mi kadın mı olduğu belli olduğu için muennes ve muzekker olarak ayrılmaz.
dema

Cevap: EMSİLE İLK AÇIKLAMA… ve devamı…

İsTiKaMeT
FİİLLERİN VE İSİMLERİN AÇIKLAMASI… emsileyi muhtelife….

Arkadaşlar bu dersimizde arapça kelime çekimlerine başlıyoruz.Daha önce bu konuları hiç görmeyen kardeşlerimiz kelime çekimleri de nedir diye düşünebilir.İnşaAllah elimden geldiğince hepsini açıklamaya çalışacağım.Yine benim anlatmayı unuttuklarım olursa sorabilirsiniz.

Arapça kelime çekimi demek ; ele aldığımız bir kelimeyi mâzi, muzâri, masdar, fâil, mef’ul gibi durumlarında hangi vezinde geliyorsa o şekilde okumak demektir.Meselâ :

نصر (nasara) fiili , mâzi bir fiildir.Yada fiil-i mâzi diyelim.Geçmiş zaman kipi olarak kullanılır.Anlamı da "yardım etti" demektir.Peki ben geniş zaman kipinde kullanmak isteseydim yani "yardım eder" demek isteseydim o zaman نصر (nasara) fiili nasıl bir vezinde gelecekti…?
bunun için kelimenin başına bir ي(ye) harfi getirip kelimedeki diğer harflerin harekelerini değiştirmemiz yetiyor. ينصر (yensuru) Bu fiil yapısına arapçada muzâri fiil denir.

İşte arapçada bir kök kelime vardır ve siz o kelimeye harf veya harfler ziyade ederek veya kelimenin harekelerini değişirerek geçmiş zaman, gelecek zaman, özne, emir kipi ve daha bir çok yapıda kullanabilirsiniz.Bu da tek bir kelimeyi öğrendiğiniz zaman aslında o kelimeden yola çıkarak bir sürü kelime öğrenmişsiniz demektir.

Arapçada kelime çekimleri muhtelife ve muttaride olarak iki kısımdır.şimdi bu muhtelife ne demek muttaride ne demek onları açıklayalım.

Muhtelife : Arabi kelimelerin mâzi, muzâri, masdar gibi yapılara göre çekimleri demektir.

Muttaride : Yukarıda bahsettiğimiz mâzi,muzâri,masdar gibi yapıların da kendi içlerinde müfred, tesniye, cemi, müzekker, müennes, ğâib, muhatab gibi durumlara göre çekimi demektir.

Bunları da öğrendiğimize göre elimize örnek bir kelime alarak muhtelife ye göre çekimini yapalım.Derse نصر (nasara) fiilinden başlamıştık onunla devam edelim o zaman…

• نصر (nasara) : Fiil-i mâzi."yardım etti" demektir.

• ينصر (yensuru) : fiil-i Muzâri."yardım eder, yardım ediyor, yardım edecek" anlamlarında kullanılır.

• نصرأ (nasran) : Masdar."yardım etmek " demektir.

• فهو ناصر (fehüve nâsırun) : ism-i Fâildir.Özne de diyebiliriz."yardım edici" demektir.

• وزاك منصور (ve zâke mensurun) : ism-i Mef’ul.Failin yaptığı iş kendisine etki edendir."yardım olundu veya yardım olunmuş kişi" demektir.

• لم ينصر (lem yensur) : fiil-i muzâri cehd-i mutlak."yardım etmedi "demektir

• لما ينصر (lemme yensur) : fiil-i muzâri cehd-i müsteğrak.geçmiş zamanın cemisinde "yardım etmedi" demektir.

• ما ينصر (mâ yensuru) : fiil-i muzâri nefi hal.Şimdiki zamanda "yardım etmez" demektir.

• لا ينصر (lâ yensuru) : fiil-i muzâri nefi istikbal.Gelecek zamanda "yardım etmez" demektir.

• لن ينصر (len yensura) : fiil-i muzâri te’kid-i nefi istikbal.gelecek zamanda "elbette yardım etmez" demektir.Bunun bir öncekinden(nefi istikbal) farkı te’kid yapılmasıdır.yani manayı kuvvetlendirmesidir.

• لينصر (liyensur) : Emr-i ğâib."yardım etsin" demektir.Bu birisi vasıtasıyla başka bir kimseye emir vereceğiniz zaman kullanılır.

• لاينصر (lâ yensur) : Nehi ğâib."yardım etmesin" demektir.Bir öncekinden(emr-i ğaib) farkı olumsuz olmasıdır.

• انصر (ünsur) : Emr-i hâzır."yardım et" demektir.Karşımızdaki kişiye emredeceğimiz zaman kullanılır.

• لاتنصر (lâ tensur) : Nehi hâzır."yardım etme" demektir.Öncekinden farkı olumsuz olmasıdır.

• منصر (mensarun) : Mimli masdar.Daha önce de bir masdar(nasran) geçmişti.bunun ondan farkı başında mim harfinin gelmesidir."yardım edecek zaman,yardım edecek mekan,yardım etmek" manalarında kullanılır.Mesela mekteb kelimesi mimli masdar olur.كتب (ketebe) fiilinden gelir.Ketebe "yazdı" demek.mekteb ise yazı yazılan yer anlamındadır

• منصر (minsarun) : İsm-i âlet."yardım edici bir alet" demektir.Mesela مفتح(miftah) kelimesi ism-i alet olur.feteha kelimesinden gelir.Feteha "açtı" demektir.Miftah ise "açıcı alet" yani "anahtar" demektir.

• نصرة (nasraten) : Masdar binâi merra."bir kere yardım etmek" demektir.

Yanıt: EMSİLE İLK AÇIKLAMA… ve devamı…

İsTiKaMeT
• نصرة (nisraten) : Masdar binâi nevi."bir türlü yardım etmek" demektir.

• نصير (nusayrun) : İsm-i tasğir."azıcık yardım edici" demektir.Ancak bunda acizlik anlamı vardır.Yani fazla yardım etmeye gücü yetmeyen,âciz kişi demektir.Mesela عبد(abede) kelimesi "ibâdet etti,kulluk yaptı" demektir.Bunun ismi tasğiri عبيد(ubeydün) olarak gelir.Ve hepimizin bildiği Ubeydullah isminin anlamı " ‘ın aciz bir kulu" şeklindedir. ‘a az ibadet eden kişi demek değildir.

• نصري (nasriyyün) : İsm-i mensub."Yardım etmeye mensub kişi" demektir.

• نصا ر (nassarun) : Mübâlağa ism-i Fâil."mübâlağa ile yardım edici" demektir.

• انصر (ensaru) : İsm-i tafdîl."ziyade yardım edici" demektir.Herhalde Peygamber efendimizin ashabından olan Medine halkına niçin ensar denildiğini de anlamışsınızdır.

• ما انصره (mâ ensarahü) : Fiil-i taaccüb-i evvel."aceb yardım etti" demektir.Bunu bir kişinin yaptığı iş taacübümüze gittiği zaman kullanırız.

• وانصر به (ve ensır bihi) : Fiil-i taaccüb-i sâni."ne aceb yardım etti" demektir.

Arkadaşlar ism-i fail ve ism-i mef’ul ‘ün başlarında "فهو "(fehüve) ve "وزاك "(ve zâke) olarak gelen kısımlar zamirdir.Yani kelimenin aslından değildir.Sadece "ناصر "(nâsırun) veya "منصور "(mensurun) dediğimiz zaman da aynı anlamı verir.Bu zamirler bahsi ilm-i sarfın mevzusu olmayıp ilm-i nahvin mevzusudur.Bu yüzden burada bundan bahsedip te sizlerin kafanızı karıştırmayayım.İnşaAllah İlm-i sarfı bitirebilirsek ilm-i nahve de geçiş yapabiliriz.

Buraya kadar elimden geldiğince açıklamaya çalıştım.Yine atladığım yerler olursa veya anlamadığınız yerler olursa sorabilirsiniz.Misallerle açıklamaya başlayınca daha iyi anlamaya başlıyacağınızı umuyorum.

Böylece arabi kelimelerin muhtelifeye göre nasıl çekildiğini öğrenmiş olduk.Bundan sonraki dersimizde muttarideye göre nasıl çekilir onları öğrenmeye başlıyacağız.Muhtelifeyi ana başlıklar gibi düşünürsek muttarideyi de o her bir ana başlığın alt başlıkları şeklinde düşünebiliriz.Yani bir fiil-i mâzi ile fiil-i muzârinin muttarideye göre çekilimleri farklıdır.Muhtelifeye göre 24 tane kelime olduğuna göre ve her bir kelimenin kendine ait muttarideye göre çekimi olduğunu düşünürsek muttaride bahsinin çok daha uzun olacağını tahmin edebiliriz herhalde… şimdiden gözünüzün korktuğunu biliyorum Ama korkmanıza gerek yok.Çünkü belli bir muttaride kalıbını ezberlediğimiz zaman diğerlerini de ezberlemek çok kolay oluyor.Yani fiil-i mazinin muttarideye göre çekimini öğrendiğimiz zaman fiil-i muzarinin muttarideye göre çekimini de büyük ölçüde halletmişsiniz demektir

Soru: EMSİLE İLK AÇIKLAMA… ve devamı…

İsTiKaMeT
Emsile-i muttaride
Emsile-i muttaride sadece fiil ve emirlerde olur.Siğalar failin durumuna göre değişir ve bu şekilde her fiil ve ismin emsile-i muttaridesi meydana gelir.Malüm ve mechul olmak üzere iki kısma ayrılır.Fiilerin emsile-i muttaridesi 14 siğadır..Fiiller ğaib,muhatab,mütekellim olmak üzere üç kısma ayrılır.Ğaib siğasıda,müzekker,müennes olmak üzere iki kısma ayrılır.müzekker ve müennes siğalarıda,müfre,tensiye,cemi olmak üzere üç kısma ayrılır. İkisi toplandığında altı siğa yapar.Muhatap siğasıda müzekker ve müennes olmak üzere iki kısma ayrılır.Müzekker ve müennes siğalarıda müfred,tensiye,cemi olmak üzere üç kısma ayrılır.ikisi toplandığında altı siğa yapar.Ğaib ve muhatab siğalar toplandığında oniki siğa yapar.Kalan iki siğa ise nefsi mütekellim vahde ve nefsi mütekellim maal ğayr siğalarıdır.

Sülasi mücerred fiilerde fiili mazi meçhul yapılırken fa-ul fiili zammelenir aynül fiil kesre ise o şekil bıraklır kesre değilse kesralanır.
Bu konuyu zihnimize daha kolay yerleştirmek için parmaklarımızın iç kısmında ki bölmelerden faydalanabiliriz .

Bu derste geçen yeni kelimerin manası:
Nefsi mütekellim vahde:Konuşan kişi tek olarak (ben) Nefsi mütekellim maal ğayr:Konuşan kişi yanındakilerle beraber(biz)

İsTiKaMeT
KELİME neye denir ve kaça ayrılır?

Manası olan ve tek başına kullanılan en küçük söz parçasına kelime denir.Arapçada kelime üç kısıma ayrılır;

1)FİİL
2)İSİM
3)HARF

FİİL neye denir?

Lügat manası: İş , Istılah manası: üç zamandan biri ile ilgisi olan ve bir işi bir olayı bildiren kelimelere fiili denir.
FİİL

Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir. Arapça’da iki temel fiil çekimi vardır. Diğer kalıplar bu ikisinden türetilir. Bunlar fiil-i mâzî (geçmiş zaman) ve fiil-i muzâri (geniş zaman, şimdiki zamanın karşılığı)dır.
FİİL-İ MÂZİ
Türkçe’mizdeki –di’li geçmiş zamana denir. Geçmişte daha önce yapılmış bir işi bildirir. (Türkçe’deki …di-dı, dü-du, ti-tı, tü-tu eklerini sağlar).

كَتَبَ yazdı عَلِمَ bildi نَصَرَ yardım etti
أَكَلَ yedi شَرِبَ içti فَتَحَ açtı
حَضَرَ geldi وَجَدَ buldu ضَرَبَ vurdu
كَسَرَ kırdı رَكِبَ bindi شَكَرَ teşekkür etti, şükretti
سَمِعَ duydu, işitti دَخَلَ girdi دَرَسَ ders yaptı, eğitim gördü
ذَهَبَ gitti نَشَرَ yaydı قَطَعَ kesti

Yukarıda fiile örnek olarak gösterilen kelimeler geçmişte yapılmış bir işi bildirmekte ve erkek için kullanılmaktadır. Kadın için kullanıldıklarında yukarıdaki fiillerin sonuna cezimli تْ harfi eklenir. Erkekte kullanılanlara Arapça’da müzekker (eril), kadında kullanılanlara müennes (dişi) denir. Örnekler:

كَتَبَ den → كَتَبَتْ (o kadın) yazdı
أَكَلَ den → أَكَلَتْ (o kadın) yedi
وَجَدَ den → وَجَدَتْ (o kadın) buldu

Arapça’da kendinden bahsedilene yani üçüncü şahsa; erkek için gâib, kadın için gâibe denir.

FİİL-İ MAZİ ÇEKİM TABLOSU

Cemi
(Çoğul) Müsennâ (İkil)Tesniye Müfred (Tekil)
Müzekker كَتَبوُا كَتَباَ كَتَبَ Gâib (3. şahıs)
(Onlar) yazdılar (O ikisi) yazdı (O) yazdı
Müennes كَتَبْنَ كَتَبَتاَ كَتَبَتْ Gâibe

Müzekker كَتَبْتُمْ كَتَبْتُماَ كَتَبْتَ Muhâtab (2. şahıs)
(Sizler) yazdınız (Siz ikiniz) yazdınız (Sen) yazdın
Müennes كَتَبْتُنَّ كَتَبْتُماَ كَتَبْتِ Muhâtaba

Müzek.+Müe. كَتَبْناَ كَتَبْناَ كَتَبْتُ Mütekellim (1.şahıs)
(Bizler) yazdık (İkimiz) yazdık (Ben) yazdım

ÜÇ ZAMAN nelerdir?

MAZİ:Geçmiş zamana denir.
HAL:İçinde bulunan zamana denir.
İSTİKBAL:Gelecek zamana denir.

İSİM neye denir?

Manası zamana bağlı olmayan kendi başına bir manası bulunan ve insan,bitki,hayvan gibi mahlukatı gösteren kelimelere isim denir.

HARF neye denir?

Kendi başına bir manası bulunmayan,ancak bir isim veya fiille beraber bulunduğunda bir mana ifade eden kelimelere harf denir.

Misal: هَلْ "hel" mı-mi
مِنْ min:den,dan
اِلَى ila:e-a bu harflerin isim ve fiille beraber bulunduğuna misal:

Hel cae zeydün minel mescidi ilal beyti… )( هَلْ جَاءَ زَيْدٌ مِنَ الْمَسْجِدِ اِلَى الْبَيْتِ

هَلْ جَاءَ Hel cae? ===> Geldimi? (kim?)

زَيْدٌ Zeydün "zey
d" (nereden?)
مِنَ الْمَسْجِدِ Minel mescidi "mescidden" (nereye?)

اِلَى الْبَيْتِ İlal beyti "eve" demektir.

FİİLLER kemmiyet (sayı) itibari ile üçtür.

1)Müfred (bir)
2)Tesniye (iki)
3)Cemi (üç ve üçten fazla)

FİİLLERDE keyfiyyet kaça ayrılır?

Fiiller keyfiyyet itibari ile ikilidir.

1)Müzekker (Erkek)
2)Müennes (Dişi)

Gaib,Muhatab,mütekellim ne demektir?

Gaib:Göze görünmeyen,yani kendisinden bahsedilirken hazır olmayan şahıs.

Muhatab:Hazır olup kendisine söz söylenen şahıs.

Mütekellim:Söz söylenen şahıstır.

Eğer bir kişi ise "mütekellim vahde" , Birden fazla ise "Mütekellim meal gayr" adını alır.

İsTiKaMeT
Muzari Fiil fiili muzari neye denir….

Şimdiki ya da gelecek zamadaki bir duruma delalet eden fiildir (Türkçe’de geniş, zaman, şimdiki zaman veya gelecek zaman ile karşılanabilir.)
Muzari fiil, mazi fiilin başına muzarilik harflerinden birinin ( ا، ت، ي، ن ) dörtlü fiilde dammeli, diğerlerinde fethalı] olarak getirilmesiyle elde edilir.
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
اَكْرَمَ
يِكْرِمُ
سَمِعَ
يَسْمَعُ
اِسْتَعْلْمَ
يَسْتَعْلَمُ

• Mazi fiil eğer üçlü ise birinci kök harfi sakin yapılır, ikinci kök harfi –sözlükte mazi fiili izleyen u, a, i harfleriyle gösterildiği şekilde; damme, fetha veya kesra olarak- harekelenir.

Örneğin:

Mazi fiil

Muzari fiil

Mazi fiil

Muzarideki harekesi

كَتَبَ
يَكْتُبُ

كَتَبَ
u
فَتَحَ
يَفْتَحُ

فَتَحَ
a
جَلَسَ
يَجْلِسُ

جَلَسَ
i

Muzari fiil çekim tablosu
Çoğul
İkil
Tekil

يَكْتُبُونَ
يَكْتُبَانِ
يَكْتُبُ
Müzekker III. Şahıs
يَكْتُبْنَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبُ
Müennes III. Şahıs
تَكْتُبُونَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبُ
Müzekker II. Şahıs
تَكْتُبْنَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبِينَ
Müennes II. Şahıs
نَكْتُبُ
نَكْتُبُ
اَكْتُبُ
I. Şahıs

• Mazi fiil, mezid ve başında eklenmiş bir ت harfi varsa, bu ت harfi olduğu gibi bırakılır.

Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
تَعَلَّمَ
يَتَعَلَّمُ
تَخَرَّجَ
يَتَخَرَّجُ

3. Mazi fiil mezid ve başında eklenmiş bir hemze varsa, hemze atılır ve sondan bir önceki harf kesra ile harekelenir.

Örneğin:

Mazi fiil
Muzari fiil
اَكْرَمَ
يُكْرِمُ
اَعْلَمَ
يُعْلِمُ

4. Muzari fiilin başına سَ veya سَوْفَ eklerinden biri gelirse fiil gelecek zaman anlamı kazanır.

Örneğin:
Muzari
Gelecek zaman ekleri
Gelecek zaman fiili
يَكْتُبُ
سَ ، سَوْفَ
سَيَكْتُبُ
يَخْرُجُ
سَ ، سَوْفَ
سَيَخْرُجُ

5. Muzari fiilin başına veya ekleri gelirse, fiil geçmiş zaman anlamı kazanır.

Örneğin:
Muzari
Geçmiş zaman ekleri
Geçmiş zaman fiili
يَكْتُبُ
لَمْ ، لَمَّا
لَمْ يَكْتُبْ ، لَمَّا يَكْتُبْ
يَخْرُجُ
لَمْ ، لَمَّا
لَمْ يَخْرُجْ ، لَمَّا يَخْرُجْ

İsTiKaMeT
ARAPÇA CÜMLE KURULUŞUNU OLUŞTURAN UNSURLAR

Arapça’da bir kelime ya isim, ya fiil ya da harftir. İsim, fiil ve harflerin bir mana oluşturacak şekilde bir araya gelmesiyle cümle oluşur. Bir cümlenin kurulması için gereken bu üç unsuru sırasıyla işleyelim.

İSİM

Canlı cansız şeylere, varlıklara ad olan ve zamanla ilgisi olmayan kelimelere isim denir. İsimler ya ma`rife (belirli) ya da nekre (belirsiz) olur.

MA’RİFE: Bir ismin başında اَلْ takısı bulunursa o isim belirlidir. اَلْ takısı alarak belirlenmiş kelimeye ma`rife denir. اَلْقَلَمُ dediğimizde herhangi değil, belli bir kalemi anlatmış oluruz.

اَلْقَلَمِ اَلْقَلَمَ اَلْقَلَمُ
Bu اَلْ takısına da Harf-i tarif denir. Başına اَلْ takısı alan bir kelimenin sonuna tenvin gelmez.

NEKRE: Eğer ismin başında harf-i tarif denen اَلْ takısı yoksa bu isim belirsiz herhangi bir varlığı anlatır. Bu belirsiz isme nekre denir. قَلَمٌ denilince belirsiz genel herhangi bir kalem anlaşılır ve son harfi de aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi tenvinli olur:

قَلَمٍ قَلَماً قَلَمٌ

Belirsizliği, herhangiliği anlatan tenvinle bu kelime Bir kalem diye tercüme edilebilir.
Cümle kuruluşunda genellikle marife isim kullanılır. Bir isim ya marifedir ya da nekredir. Diğer bir ifadeyle bir ismin başında hem harf-i tarif olan (اَلْ) takısı hem de sonunda tenvin gelmez. Ancak bazı özel isimlere ve zamirlere bitişik isimler bazen tenvin almadığı gibi harf-i tarif de (اَلْ) almazlar[7]. Çünkü özel isim ve zamirler zaten belirli varlıklara aittir. Örnek:

بَكْرٌ عاَدِلٌ خَالِدٌ يُوسُفُ عُمَرُ
رَمَضاَنُ إِسْتَانْبُولُ إِزْميِرُ مَكَّةُ تُرْكِياَ

İsimlerin başında gelen اَلْ takısının hemzesi başında bulunduğu kelimeye, ya lâm harfi okunmadan şeddeli ya da lâm’a cezim verilmek suretiyle birleşir. (اَلشَّمْسُ) ve (اَلْقَمَرُ) gibi. Bilindiği gibi tecvit ilminde buna idgâm-ı şemsiye ve izhâr-ı kameriye adı verilir. Bu konuyu bilmemiz harfi tariften sonraki harfin şeddeli mi şeddesiz mi okunacağını tesbit etmemiz için zorunludur.

ismi fail neye denir

İsmi Fâilin Tasrifi

İsimlerde ğaib ğaibe olmadığından isimlerin çekimlerini yaparken parmaklarımızı kullanırsak (bkz.3.Ders)iki parmağımızı kullanabiliriz.

Tablo da farklı olarak gördüğümüz mükesser siğaları cemi salim ile aynı manada olup sadece kalıpları farklıdır.Siğaları kırılıp kaide dışı olarak geldiğinden mükesser(kırık)denmiştir.

Kelimelerin okunuşlarını yazdığım için hareke koymadım.

• Fiil Cümlesi, FİİL, Fâil ve Meful ( Mefulün bih, Mefulün bih gayri sarih, Mafulün fih, Mefulün leh, Mefülün maah ) Hakkındaki Bilgiler:
• 1) Fiil cümlesi, bir fiil ile başlar. Fiil, fâil ve mef’ûl olmak üzere üç unsurdan meydana gelir. Fâil; mamuldur, merfudur ve fiilde saklı olan hükümleri idrak ettikten sonra; yaşamakla yükümlüdür, görevlidir ve sorumludur. (MAMUL: Nahiv’de "Âmil" ismiyle tanımlanan 60 adet kelimenin (isim, fiil ve harfin) doğrudan veya vasıtalı olarak tesir ettiği kelimeye, mamul denir. ÂMİL: İlâhi sıfat, izafi sıfat, aslî vasıf, izafi vasıfları görülür, bilinir, sezilir veya anlaşılır hâle getiren kelimelerin genel ismidir.
• 2) Kur’an-ı Kerim ve Hadis-i Şeriflerdeki fiil cümlelerinde, (a) Sebepler, sebebi yaratanın iradesine bağlıdır. Bunun aksi de olmaz ilkesinin, (b) "fiil, fâilin şahididir" haberinin, (c) "fiilin, öncesini ve sonrasını gördükten sonra ya hayır konuş ya da sus" ikâzının, (d) "fiilleri gözlemleyerek, Esma-ül Hüsna’lar hakkında marifet sahibi olmak, Hz. Resulullah asv’mın yaşadığı ilk sünnetullahtır. Çünkü, ilk beş ayetten sonra üç sene başka ayet nazil olmamıştır." imâsının, (e) "müteaddi fiilinin mânası, mefülde görülür ve bilinir" kaidesinin, (f) "Yapanı değil de yaptıranı gör (Çünkü müteaddi fiilin mânası, mefulde görülür.)" atasözünün, (g) fiil; teklik, çokluk, müzekkerlik, müenneslik açısından fâile tâbi olduğu için fiil, fâile tâbidir ve onun şahididir , saklı bilgisinin ve …. vb ifadelerin anlamları saklıdır.
• 3) Şibhi cümlede mübteda (Bakınız, İ’rab / Fiil Cümlesi) veya fiil saklıdır. Buradaki saklı bilgileri bir örnekle şöyle açıklıyabiliriz: Fiilin saklı olması halindeki bilgiler: Besmele-i Şerife, mahzuf (saklanmış) olarak geldiği takdir edilen bir fiil ile başlayan fiil cümlesindeki "mefulün bih gayri sarihtir." NASB halinde olduğu için de, açıkça söylenmeli ve herkes tarafından bilinmeli anlamı saklıdır (Şâfi Mezhebinde). Aşk ehlinin Allah Teala’ya hitap şeklidir. Sakli olarak geldiği takdir edilen fiiller:
• ( يَقْرَاُ ) ise, okuyanda ve dinleyenlerde; hayret hâli, cezbe hâli görülebilir. Hz. Reaulullah asv’ın Hira dağında ilk olarak nazil olan Alak suresinin 1-5 ayetlerini okurken yaşadığı hâle karşılık gelir.
• ( نَتْلُو ) ise, okuyanda ve dinleyenlerde; hayranlık hâli, ürperme, gözün nemlenmesi, gözyaşı görülebilir. El-Furkan, 32 ve Fâtır,29-30 ayeti kerimelerindeki okuyuş şekline karşılık gelir.
• ( اَبْتَدِئُ ) ise, okuyanda ve dinleyenlerde; boyun bükme, utanma, sevinme gibi çok çeşitli duyguların hissedilmesine karşılık gelir.
• 4) Fiil ve fâil den meydana gelen en küçük cümleye cümle-i fiiliye denir. Mesela; ( قَالَ ) gibi. "Fâil, fiilin zahir olduğu yerdir" de denebilir. Ayet-i Kerimelerdeki ( قَالَ ) cümlesini sadece fâil bilir, başkası duymaz bilemez. Türkçemizdeki "Aklından şöyle geçirmiş, içinden ne konuşuyor bilinmez, içimden şunları söyledim, …" gibi ifadelerle anlattıklarımıza karşılık gelir. Yoksa, sesli olarak şunları dedi anlamına gelmez.
• 5) Fiil cümlesini oluşturan tüm unsurların tamamı, Kur’an-ı kerim’deki her fiil cümlesinde mevcuttur, ancak bu unsurların çoğu hazf edilmiştir. KİM fiildeki hükümleri (saklı emirleri) ihyâ etmeye çabalarsa, hazf edilmiş unsunlar kendi kıssalarıyla (yaşadığı olaylarla) öğretilir.
• Fiil neyin zuhuru : Kendi aslî vasfının / izâfi vasfının / izâfi sıfatının mı zuhurudur?
• Fiili yapan : KİM yaptı ? … (Fâil)
• Fiile maruz kalan : KİME / NEYE yaptı? … (Mefulün bih)
• Fiilin işlendiği zaman: NE ZAMAN yaptı? … (Mefulun fih)
• Fiilin işlendiği mekan: NEREDE yaptı ? … (Mefulün fih)
• Fiilin işleniş gerekçesi: NİÇİN yaptı? … (Mefulün lieclih)
• Fiilin işleniş araçları : NASIL / NE İLE yaptı? (mefulün bih gayri sarih)
• Bu yedi unsuru da takdir eden ve yaratanın tek bir Zat olduğu idrak edilirse, o fiil Zat’ın zuhur yeri olur. Zat, beden gözüyle görülmese de varlığını kayıtsız şartsız kabul edersin. O fiile da Zat’ın "fiili sıfatı" denir. Şöyle de söylenebilir: Bir fiilin yedi unsurundan her birini ayrı ayrı yüce Hakk’a bağlayabilecek zahiri ve batınî bilgiye sahip olan kişi, Hakk Tealayı fiilinde müşahade etmiş demektir. Buna fiillerin tecellisi de denir. (Örnek: Âl-i İmran Suresi, 123. Açıklaması için Bina sayfası / 1.Bab’a bakınız)

İsTiKaMeT
Mimsiz mastar’ın çekimi

İsTiKaMeT
Cehdi mutlak malum çekimi

Cehdi mutlak mechul çekimi

İsTiKaMeT
Cehdi mutlak mechul çekimi

İsTiKaMeT
CEHDİ MUTLAK NEYE DENİR…
Geşmiş zamanda bir fiilin,yapılmadığına delalet eden fiildir."lem"kelimesi dahil olduğu fiili muzaride lafzen ve manen olmak üzere 2 türlü tesir eder.

Lefzen tesiri:lem kelimesi dahil olduğu müfret muzarinin sonunu eğer son harf sahih ise ;(illet harfi deilse)cezm eder.Eğer illetli ise o harfi düşürür.
Cemi müennes nunu hariç,tesniye ve cemi,müfret,müennes,muhataba nunlarını düşürür.

Manen tesiri: Lem kelimesi dahil olduğu fiili muzarinin hal ve istikbale şamil olan manalarını maziye çevirir ,ve müsbet (olumlu) olan murzarinin manasını nefy eder .
NOT:İlletli harf 3 tanedir ا و ي….

يَنْصُر (yensuru)yardım eder (şimdiki hal ya gelecek zamanda)

لم يَنْصُرْ Yardım etmedi (geçmiş zamanda)

İsTiKaMeT
MASTAR
Zamana bağlı olmaksızın bir işe delalet eden isimdir ki,fiilin ve fiilden müştak birçok isimfiillerin köküdür.
Misal:ِاْكَرامٌِ َاْكَرَم َنَصَر َنْصٌر
masdar mimli veya mimsiz olmak üzere iki kısma ayrılır…
(1)Masdar_ı gayri mimi:Başında zaid mim bulunmayan masdardır.ِعْلٌم ِكَتاَبٌة ُخُرْخgibi…
(2)Masdar_ı mimi:Başında zaid mim bulunan masdarlardır..ُمُفَاعَلٌ مَفْعِلٌgibi…

Fakat; مُفَاعَلَةًًًmimi masdar değildir…(binada 4 harfli masdar çekiminde göreceğiz)

Sülasi mücerred fiilin masdarları kıyasi olmayıp semaidir.(semai araplardan işitildiği gibi)

İsTiKaMeT
CEHDİ MUSTAĞRAK: ( Henüz yardım etmedi)لَمَّا يَنْصُرْ
Asla o işin olmadığını bildirir.geçmiş zamanın hepsini kaplar….
geçmiş zamanın tamamında bir fiilin yapılmadığına delalet eden fiile denir.لَمَّا kelimesi لَمْ kelimesi gibi dahil olduğu fiili muzaride lafzen ve manen olmak üzere 2 türlü tesir eder….

İsTiKaMeT
MALUM FİİLİ MUZARİ CAHDİ MUSTAĞRAK ÇEKİM KALIPLARI

(henüz = geçmiş zamanın tamamında)
ﺭﺻﻧﻴ ﺎﻤﻟ (lemma yensur) müfret müzekker ğaib henüz yardım etmedi bir erkek
ﺍﺭﺻﻧﻳ ﺎﻤﻟ (lemma yensuraa) tesniye müzekker ğaib henüz yardım etmediler iki erkek
ﺍﻭﺭﺻﻧﻳ ﺎﻤﻟ (lemma yensuruu) cemi müzekker ğaib henüz yardım etmediler erkekler
ﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensur) müfret müennes ğaibe henüz yardım etmedi bir bayan
ﺍﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensuraa) tesniye müennes ğaibe henüz yardım etmediler iki bayan
ﻥﺭﺻﻧﻳ ﺎﻤﻟ (lemma yensurne) cemi müennes ğaibe henüz yardım etmediler bayanlar
ﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensur) müfret müzekker muhatab henüz sen yardım etmedin bir erkek
ﺍﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensuraa) tesniye müzekker muhatab henüz siz yardım etmediniz iki erkek
ﺍﻭﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensuruu) cemi müzekker muhatab henüz siz yardım etmediniz erkekler
ﻯﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensurii) müfret müennes muhataba henüz sen yardım etmedin bir bayan
ﺍﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensuraa) tesniye müennes muhataba henüz siz yardım etmediniz iki bayan
ﻥﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tensurne) cemi müennes muhataba henüz siz yardım etmediniz bayanlar
ﺭﺼﻧﺃ ﺎﻤﻟ (lemma ensur) nefsi mütekellim vahdeh henüz ben yardım etmedim
ﺭﺼﻧﻧ ﺎﻤﻟ (lemma nensur) nefsi mütekellim meal ğayr henüz biz yardım etmedik

MEÇHUL FİİLİ MUZARİ CAHDİ MUSTAĞRAK ÇEKİM KALIPLARI

(henüz = geçmiş zamanın tamamında)
ﺭﺻﻧﻴ ﺎﻤﻟ (lemma yunsar) müfret müzekker ğaib henüz yardım olunmadı bir erkek
ﺍﺭﺻﻧﻳ ﺎﻤﻟ (lemma yunsaraa) tesniye müzekker ğaib henüz yardım olunmadılar iki erkek
ﺍﻭﺭﺻﻧﻳ ﺎﻤﻟ (lemma yunsaruu) cemi müzekker ğaib henüz yardım olunmadılar erkekler
ﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsar) müfret müennes ğaibe henüz yardım olunmadı bir bayan
ﺍﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsaraa) tesniye müennes ğaibe henüz yardım olunmadılar iki bayan
ﻥﺭﺻﻧﻳ ﺎﻤﻟ (lemma yunsarne) cemi müennes ğaibe henüz yardım olunmadılar bayanlar
ﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsar) müfret müzekker muhatab henüz sen yardım olunmadın bir erkek
ﺍﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsaraa) tesniye müzekker muhatab henüz siz yardım olunmadınız iki erkek
ﺍﻭﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsaruu) cemi müzekker muhatab henüz siz yardım olunmadınız erkekler
ﻯﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsarii) müfret müennes muhataba henüz sen yardım olunmadın bir bayan
ﺍﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsaraa) tesniye müennes muhataba henüz siz yardım olunmadınız iki bayan
ﻥﺭﺻﻧﺗ ﺎﻤﻟ (lemma tunsarne) cemi müennes muhataba henüz siz yardım olunmadınız bayanlar
ﺭﺼﻧﺃ ﺎﻤﻟ (lemma unsar) nefsi mütekellim vahdeh henüz ben yardım olunmadım
ﺭﺼﻧﻧ ﺎﻤﻟ (lemma nunsar) nefsi mütekellim meal ğayr henüz biz yardım olunmadık

İsTiKaMeT
şimdi ise ecvef fiilinden bir örnek vericem bundansonra misalleri çogaltabiirizsiniz inş.

قل يقول قولن قاإلن مقلن لميقل لميق لم يقل مايقل لايقول لنيقل ليقل لايقل قل لتقل

bu misalleri ilerletebilirsiniz.bi sonraki soru ise mesela hangi kelime hangi babtan oldunu bulup ziyadelikleri yani hemze leri çıkarıcaksın sonraradan katılmış kelimeleri çıkarıcaksan ve kök fiiline ulaşacaksınız.anlamadınız yer oldunda tekrar sorarsınız.

İşte arapçada bir kök kelime vardır ve siz o kelimeye harf veya harfler ziyade ederek veya kelimenin harekelerini değişirerek geçmiş zaman, gelecek zaman, özne, emir kipi ve daha bir çok yapıda kullanabilirsiniz.Bu da tek bir kelimeyi öğrendiğiniz zaman aslında o kelimeden yola çıkarak bir sürü kelime öğrenmişsiniz demektir.

İsTiKaMeT
شَعُوارٌ fiil-i Muzâri hisetmek

burda mastar sıgasını unutmuşssunuz onun yerine muzari vermişssiniz mastar burda سَعْرً
ismi failde ise nasran olduna göre bu filldede صَاعِرٌolucak ismi mfulde yine son harf tenvinli gelicek yani مَسْعُورٌolucak.nefi istikbalde son har ötreli gelicek لا ُيَشْعُر olarak gelicek.
mastar binai merrada ise aynel fiili cezimli gelicek yani سَعْرَتًgelicek mastar binai nevıde öyle.son olarakta fiili taaccüp sanide başında vav eksikti yani aslen وَاَشْعِرْبِهِolucak.çıkartabildiklerim bu kadar zor bir fiil seçmişssiniz bide rama fiilini deneyin.

İsTiKaMeT
رَمَا يَرْم ِ رَمْيً رَامٍ مَرْمِيٌ لَمْيَرْم ِ لِ يَرْم ِ مَايَرْمِ لاَيَرْمِ لِيَرْم ِلايرم ارم لاترم مرم مرم رميت رميث رمي رمي

buda ramanın çekimi sizinkiler biraz yanlış olmuş en iyisi illetli fiilleri bırakıp sahih fiillerden deam etmek mesela فَتَحَ sıga çekin kolaydan zora gidelim.kolay gelsin

İsTiKaMeT
umarım beğenirsiniz arkdaşlar hepsi alıntıdır bunu söylemekistiyorum….

gül_zeynep
Allah(c.c.) razı olsun. Emeginize saglik. Mevlam ilminizi artirsin.

islamdostu
Alah razı olsun emsile açıklaması için

Lemme
SeLamun aLeyküM…

ArkadaşLar Burdaqi YazınLan Herşeyi EzberLioruzmu…

Kayıtsız Üye
Feteha fiilinin 24 siga cekimini yazarmisiniz

Kayıtsız Üye
Ben yeni emsileye başladım fakat hocanın anlatımından çok sizin yazinizdan iyi anladım emeğinize çok teşekkür ederim

emsile nedir, emsile, emsile kitabı