Zayıf Hadislerle Amel etmek caizmidir ?

Zayıf Hadislerle Amel etmek caizmidir ?

ehli-sunnet
Zayıf Hadislerle Amel etmek caizmidir ? Caiz ise delili nedir ?

Yanıt: Zayıf Hadislerle Amel etmek caizmidir ?

bahadır emin
Mezhep imamları hükümleri koymuş zaten. itikad ve amel konularında.

Yanıt: Zayıf Hadislerle Amel etmek caizmidir ?

bahadır emin
bize bu saatten sonra hadislere göre fetva vermek düşmez.
zayıf sahih demeden bütün hadisleri kabul etmek durumundayız.
zayıf hadis demek, hadis değil demek değil.

Yanıt: Zayıf Hadislerle Amel etmek caizmidir ?

aziz83
Zayıf hadislerle amel edilir, ancak i’tikadi konularda itimat edilmez...

Zayıf Hadisle Amel (!)

Zayıf hadis, sahih veya hasen hadisin taşıdığı şartların birini veya birkaçını taşımayan hadistir. Bu şartların bulunup bulunmadığı, hadisin çeşitli yönlerden tetkik ve tenkide tabi tutulmasıyla anlaşılır.
Sözgelimi, hadisin ravisi adaletindeki kusur sebebiyle, zabtının zayıflığı, seneddeki kopukluk, ravinin kendindan daha sika bir ravi veya ravilere aykırı rivayeti… sebepleriyle hadisin Hz. Peygamber’e ait olduğu zayıf kabul edilir.

Hadislerin zayıf olması genelde iki sebepten kaynaklanmaktadır.
1.si senette herhangi bir kesintinin olması, diğeri ise ravinin adalet ve zabt vasfıyla ilgili; (Yalan, Yalan söylemekle itham olunmak, Fısk, Cehalet, Bid’at; Çokça yanılmak, Gaflet, Vehim, Muhalefet (ravinin kendinden daha güvenilir birine muhalefet etmesi), Su-i hıfz, gibi ilk 5’i adalet ikinci 5’i zabt vasfına yönelik bir tenkidin bulunmasıdır.

Zayıf hadisler şu şekilde tasnif edilmiştir:

1- Senetteki kopukluk (muttasıl) yüzünden zayıf olan hadisler; Muallak, Mursel, Mudelles, Munkatı, ve Mu’dal , (muttasıl olduğu bilinmeyen) muan’an ismini alır.

2- Ravisinde adalet şartı bulunmadığından dolayı tenkit yüzünden zayıf’ olan hadisler; Mevzu; Mechul, Mubhem (yalancılık ve günah işleme dolayısıyla), Munker, Şaz;

3- Ravisi zabt özelliğini taşımadığı için zayıf olan hadisler ise; Munker, Muallel, Mudrec, Maklub, Metruk, Muzdarib, Musahhaf, Muharref ve Şaz ismini alırlar.

Bazı fırkalar aksini söylemişse de peygambere yalan haber isnad etmenin küfürden sonra en büyük günah olduğunda şüphe yoktur. Böyle bir hadisi kabul etmek de şöyle dursun (uydurma/mevzu) olduğunu bile bile bunu açıklamadan rivayet etmek bile kesinlikle haramdır.

Zayıf hadislerin helal, haram, akaid ve ahkam ile ilgili olanları hariç, terğib, terhib ve amellerin faziletleri ile ilgili olanlarını zayıf olduklarını açıklamadan da rivayet etmek caizdir. Ahmed b. Hanbel, Abdurrahman b. Mehdi ve Abdullah b. el-Mubarek gibi büyük imamların, amellerin faziletlerine dair hadislerin rivayeti hususunda daha müsamahakar davrandıkları tür vakıadır.
Her ne kadar senedin zikredilmesi hadisin kıymetini ifade etmekle eşdeğer kabul ediliyorsa da, konunun uzmanlarının iyice azalmış olması itibariyle bu kısmın bile zayıf olduğunu açıklamak suretiyle rivayet etmek gerektiği ifade edilmiştir.

Zaten klasik ya da daha sonraki dönemlerde birçok alimin bu gibi hadisleri rivayet etmeleri şu gerekçelere dayandırılmıştır;
1. Zayıf hadisleri bilip tanımak,

2. Başka tarikten rivayet edilen benzer hadisleri takviye etmek amacıyla itibar ve istişhad etmek,

3. Muhtemel değerlendirme hatalarından dolayı kaybedilmek istenmeyen bilgileri daha sonraki alimlerin tetkikine sunmak,

4. Helal, haram, ahkam ve akaid ile ilgili konuların dışındaki amellerin faziletine dair terğib ve terhib ile ilgili zayıf hadislerin rivayetinde gösterilen musamaha.

Alimler arasında oldukça fazla tartışmalara vesile olan hatta bazılarınca re’ye tercih edilen zayıf hadislerle amel edilmesi konusunda üç temel görüş ileri sürülmüştür:

1. Zayıf hadisle hiçbir konuda asla amel edilmez,
(Yahya b. Main’den nakledilen bu görüşü, Buhari ve Muslim’in yanısıra İbn Hazm ve Ebû Bekr İbnu’l-Arabi benimsemiştir.)

2. Zayıf hadisle her konuda amel edilebilir,
(Ahmed b. Hanbel ve Ebu Davud "zayıf hadis re’y, yani kıyastan daha iyidir" diyerek bu görüşü tercih etmişlerdir.)

3. Amellerin faziletleri ile ilgili konularda belli şartlara bağlı olarak amel edilir.

İbn Hacer el-Askalani bu şartları şöyle sıralar ;

a. Hadis aşırı derecede bir zafiyet (zayıf) taşımamalıdır. Buna göre mevzu, metruk ve munker hadislerle kesinlikle amel edilemez.

b. Kitab veya sünnete dayalı olarak amel edilen sabit bir asla dayanmalıdır.

c. Kendinden daha kuvvetli bir delile muhalif olmadığı gibi, haber hakkındaki zayıflık kulak ardı edilip unutulmamalıdır.

Dün olduğu gibi bugün de taraftarları mevcut olan bu görüşlerden, birinci ve ikincisi biraz abartılı, amellerin faziletleri ile ilgili konularda şartlı kabulü savunanlar daha isabetli görünmekle beraber hadis teriminin tarih içinde geçirdiği evrelerden Tirmizi öncesi zayıf hadis ile Tirmizi sonrası terminolojik gelişmeyi dikkate almaları gerekmektedir.
Zira Tirmizi öncesi dönemde zayıf hadisin kapsamında değerlendirilen merviyyatın bir kısmı Tirmizi sonrası dönemde Hasen hadis ismiyle ayrı bir kategorik değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Aksi takdirde kaynaklardaki bilgileri kusursuz değerlendirmek imkansız hale gelir ve ciddi bir takım hatalara düşmek kaçınılmaz olur.
(Zehebi, el-Mukıza, 33-54; Ahmed Muhammed Şakir, el-Baisu’l-hasis, 44-102; Ahmed Naim, Mukaddime, 270-272; 282-349; Subhi es-Salih, Hadis İlimleri, (trc Prof. Dr. M. Yaş’ar Kandemir), 137-180; 225-236; Prof. Dr. İsmail L. Hakan, Hadis Usulû, 131-147; Ana hatlarıyla Hadis, 195-201; Prof. Dr. Talat Koçyiğit, Hadis Istılahları, 467-470).

azra
zayıf hadisle amel hakkında alimlerin sözü

İmam Nevevî rahımehullâh, Erbeîn Şerhinin girişinde şöyle demektedir:

وقد اتّفق العلماء على جواز العمل بالحديث الضّعيف فى فضائل الأعمال

"Muhakkak âlimler, amellerin faziletleri bakımından, zayıf Hadîs ile amel etmenin câiz olduğu hususunda ittifak etmişlerdir."

zayıf hadisle amel, zayıf hadisle amel edilir mi