Şafii mezhebine göre kızın velisi kızının nikahını kendisi koca adayına kıyamaz mı?

Şafii mezhebine göre kızın velisi kızının nikahını kendisi koca adayına kıyamaz mı?

Kayıtsız Üye
bizim bölgemizde nikah kıyılırken,imam kızın velisinden vekaleti alır ve koca adayına nikahı kendisi kıyar.Şafii mezhebine göre kızın velisi kızının nikahını kendisi koca adayına kıyamazmı.Yada imam veliden vekaleti almadan veliye söylenmesi gerekenleri tekrar ederek,veli koc adayına nıkahı kıyamazmı?

Cevap: Şafii mezhebine göre kızın velisi kızının nikahını kendisi koca adayına kıyamaz mı?

Desert Rose
Kadının Nikâhında Velisinin Bulunmasının Şart Olmasının Hikmeti

Kadının fıtratı, nikâh akdini bizzat yapmaya uygun değildir Çünkü kadının hayâlı olması vacibdir

Kadının evlenme akdinde velisinin bulunmasının farz olduğunun delili Kur’an ve Sünnet’tir Bu hususta Kur’an ve Sünnet’te birçok delil vardır

Kadınları boşadığıriızda, iddetlerini tamamladıklarında, birbirleriyle güzelce barışıp anlaşmışlarsa, onların (önceki) kocalarına varma-larında (kadının velisi olarak onlara) zorluk çıkarıp engel olmayın Bu, kendisiyle aranızdan Allah’a ve ahiret gününe iman eden bir kimseye verilen öğüttür Bu sizin için daha,uygun ve daha temizdir Allah bilir, siz bilmezsiniz (Bakara/232)

İmam Şafii şöyle demiştir: Bu ayet, veliye itibar edilmesini gerektiren açık bir delildir Eğer velinin nikâh akdinde bulunması muteber olma-saydı, velinin kadını evlenmekten menetmesinin bir anlamı kalmazdı Çünkü adî kelimesi, kadını evlenmekten, menetmektir

Hz Peygamber de şöyle buyurmuştur;

Nikâh, ancak velinin ve iki adil şahidin bulunmasıyla tahakkuk eder Kadının velisinin ve iki adil şahidin bulunmadığı bir nikâh bâtıldır[51]

Velinin izni olmadan nikâh olmaz[52]Velisiz Yapılan Nikâhın Hükmü

Velisi olmadan kendi nikâhını akdeden kadının evliliği bâtıldır Eğer akidden sonra cinsî münasebet olmuşsa, eşleri ayırmak farzdır Bu du-rumda, kadın’mehr-i misil alır Bunun delili, Hz Peygamber’in şu sözü-dür;

Hangi kadın velisinin izni olmadan evlenirse onun nikâhı bâtıldır (Hz Peygamber, bu sözü üç defa tekrar etmiştir) Eğer erkek kadına temas ederse kadına temasından dolayı mehir vermesi gerekir, eğer veliler arasında ihtilaf çıkarsa velisi olmayanın velisi sultandır[53]

Böyle bir nikâhtan sonra cinsî münasebette bulunan kişilere, zina haddi vacib olmaz Çünkü velisiz nikâhın sahih olup olmadığında âlimler ihtilaf etmiştir Cezalar ise şüpheyle düşer Ancak tâzir cezası uygulanır; bu ceza kadı tarafından takdir edilir

Nikâh Hususunda Velilerin Tertibi

Nikâh hususunda veliler şu tertip üzere gelmektedir:

a Önce baba,

b Sonra babanın babası (dede),

c Sonra ana-bababir erkek kardeş,

d Sonra bababir erkek kardeş,

e Sonra ana-bababir kardeşin oğlu,

f Sonra bababir erkek kardeşin oğlu,

g Sonra ana-bababir amca, h Sonra bababir amca,

ı Sonra ana-bababir amca oğlu, ‘ –

i Sonra bababir amca oğlu k Sonra diğer akrabalar

Eğer erkek akrabaları yoksa, bu durumda kadının velisi kadı olur Yukarıda ‘Velisi olmayanın velisi sultandır’ hadîsi geçmişti

Nikâhta Oğulun Veliliği

Nikâhta ne oğulun, ne de torunun velayeti olur Oğul, annesini ni-kahlamak hususunda’ velilik yapamaz Çünkü oğul ile anne arasında soy ortaklığı yoktur Annenin nesebi babasına, oğulun nesebi ise kendi babasına bağlıdır Ancak oğulun aynı zamanda annesinin amcalarının oğullarından olması hali bundan müstesnadır Şayet oğul aynı zamanda annesinin amcasının oğullarından ise ve ondan daha yakın bir veli de bulunamazsa, bu takdirde annesini tecviz hususunda velilik yapması caizdir

Veliliğin Şartları

Veli ister baba olsun, ister başkası olsun, şu şartlara sahip olmalıdır:

a Müslüman olmak

-Bu bakımdan bir kâfir -babası da oisa- bir müslümanı evlendiremez Çünkü kâfirin müslümana veli olması sözkonusu değildir

Allah elbette kâfirler için mü’minİerin aleyhine bir yol kilmayacaktır (Nisa/141)

Nikâhtaki velilik, mirastaki akrabalık temeli üzerine bina edilir Kâfir ise müslümana mirasçı olamaz Müslüman da kâfire mirasçı olamaz Kâfir biri dini değişik de olsa başka bir kâfir kadını evlendirebilir Meselâ yahudi bir kişi, hristiyan bir kadını, hristiyan bir kişi de yahudi bir kadını evlendirebilir Çünkü küfür tek millettir

Kâfirler birbirlerinin velisidirler (Enfal/73)

b Adil olmak

Adaletten maksat, büyük günahlar işlememiş ve küçük günahlarda da ısrar etmemiş olmaktır Ayrıca hürriyeti ihlâl edici fiilleri de işlememiş olmalıdır Bu bakımdan fasık bir kişi, mü’min bir kadının nikâh akdini yapamaz

Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:

Nikâh, ancak mürşid bir veli ile akdedilir[54]

İmam Şafii, hadîste geçen el-mürşid kelimesinin, adaletli kişi mâ-nâsına geldiğini, basıklığın eksiklik olduğunu, eksikliğin de şahitliğe menfi tesir edeceğini, bu bakımdan da nikâhtaki velilik makamına mâni olduğunu söylemiştir

Başka bir rivayette ise şöyle söylediği nakledilmiştir: ‘Nikâh akdet-mekte şart yoktur Çünkü nikâhtaki velilik, akrabalık temeline dayanır Akraba olan insan da velisi olduğu kız için şefkatli olur ve o kız için en uygun olanı yapmaya gayret gösterir Bu şefkat de adil olanla adil olma-yan kişi arasında değişmez’

Ayrıca adillerin az olmasından ötürü adalet şartı bazen insanları bü-yük bir sıkıntıya sokabilir Hiçbir devirde fasıkların, kızlarını evlendiremeyecekleri sabit olmamıştır

c Baliğ olmak

Çocuk, nikâh akdinde veli olamaz Çünkü baliğ olmayan çocuk kendisinin de velisi değildir

d Akıllı olmak

Deli, başkasına veli olamaz Çünkü o kendisinin de velisi değildir

e Şuuru yerinde olmak

İhtiyarlık ve benzeri sebeplerle şuuru yerinde olmayan kişi veli ola-maz

f Görüş ve düşünceyi ihlâl eden şeylerden yoksun olmamak

g Sefihlikten ötürü hacr altında olmamak

Sefihlik sebebiyle üzerinde hacr olan kişi, malını israf eden kimse demektir Sefih kişi başkasına veli olamaz Çünkü kendisinin de velisi değildir

h, İhramda olmamak

Hac veya umre için ihrama giren bir kişi, başkasını evlendiremez Hz Peygamber’in ‘İhramda olan kişi ne evlenebilir, ne de başkasını evlendirebilir’ [55]buyurduğunu daha önce nakletmiştik

Bir Uyarı

Velide bulunması gereken sıfatlar, kadının en yakın velisinde yoksa, velilik hakkı ondan düşer ve ondan sonraki en yakın akrabaya geçer Ancak ihramda olan kişi bundan müstesnadır; yani ihramda olan kişi velilik hakkından mahrum edilemez ve velilik hakkı ondan bir başkasına intikal etmez Çünkü ihramda olmak insanın velilikten mahrum olmasına sebep değildir; zira onda adalet, düşünce ve diğer sıfatlar mevcuttur Ancak o ihramh olduğundan başkasını evlendiremez Bu nedenle de velilik hakkı ondan sultana intikal eder

Veliliğin Kısımları

Nikâh akdi hususundaki velilik, icbarı ve ihtiyarî olarak iki kısma ayrılır

İcbarî Velilik

İcbarî velilik, kızın babasına ve dedesine aittir Yani sadece baba ve dede kızını cebren evlendirebilir Bunun dışındaki velilerin zorla evlen-dirme yetkileri yoktur Zorla evlendirmek de sadece bakire kız için söz-konusudur Kızın genç veya yaşlı olması, durumu değiştirmez Bakire kızın baba veya dedesi, onun iznini almadan kendisini zorla evlendirebi-lir Çünkü baba ve dede, kızın maslahatını kızdan daha iyi bilir Ayrıca onların kıza olan şefkatleri herkesten daha fazladır Bu nedenle onlar kız için uygun olmayan bir eşi seçmezler

Bunun delili şu hadîstir:

Dul kadın, kendi hakkında karar vermekte herkesten daha çok hak sahibidir

Çünkü dul kadın, bakire kız gibi değildir Fakat icbarî velilik için üç şart ileri sürülmüştür:

1 Veli ile kız arasında açık bir düşmanlığın bulunmaması

2; Evlendirdikleri kişinin kıza denk olması

3 Mehr-i muaccel’i verebilecek durumda olması Evlilikte Bakire Kızın İzninin Alınması

Baba ve dedenin velayetinin icbarî velilik olması, baba ve dede kızlarını zorla evlendirsin, onun fikri alınmasın anlamına gelmez En gü-zeli ve müstehab olanı, evlilikte bakire kızın izninin alınmasıdır Bu kızın şahsiyeti için en uygun olan şeydir Bunun delili Ebu Hüreyre’nin rivayet ettiği şu hadîstir:

– Dul kadının sarih olarak emri alınmadıkça nikâh olunmaz Bakire kız da kendisinden izin istenmedikçe nikâh olunmaz

Ey Allah’ın Rasûlü! Bakire bir kızın izni nasıl olur? Onun izni sükût etmesidir[56]

Dul kadın (evleneceği erkeği seçme husususunda) kendi nefsine ve-lisinden daha evladır Kızın, kendi nefsi(ni ilgilendiren bu dava) hakkında izni alınır, onun izni ise susmasıdır[57]

Bu hadîslerdeki ‘bakire kızın izninin alınması’ sözü, nedbe hamledilmiştir

İhtiyarî Velilik

İhtiyarî velilik, sözkonusu edilen tüm veliler için -zikrettiğimiz tertibe göre- sabittir İhtiyarî velilik, ancak dul kadının evlendirilmesinde sözko-nusudur Bu nedenle dul kadının velileri, onun iznini almadan nikâh akdi yapamazlar Daha önce zikrettiğimiz ‘Dul kadının izni alınmadan ni-kâhı akdedilemez’ hadîsi bunun delilidir Ayrıca şu hadîs de buna delil-dir: