Sarı Müderris Şeyh Sinan kimdir?

Sarı Müderris Şeyh Sinan kimdir?

Emre Sessiz
Sarı Müderris Şeyh Sinan hakkında (kaynaklı) bilgisi olan var mı, yardımcı olursanız sevinirim.

Cevap: Sarı Müderris Şeyh Sinan kimdir?

mum
Sarı Müderris Şeyh Sinan adlı kişi hakkında kısa bir bilgi buldum
< Ümmi Kemal Hazretleri Günü

Her sene Temmuz ayının ilk Cuma günü, Tekke köyünde Ümmî Kemâl (k.s.) Hazretleri Günü düzenlenmektedir. Bu programda Ümmî Kemâl Türbesinin ziyaretiyle birlikte, indirilen hatiplerin duası yapılmakta, mevlid-i şerif okunmakta, va’zu nasihatte bulunulmakta, çeşitli dinî ve kültürel etkinliklerle program zenginleştirilmektedir. Bolu’nun ve Türkiye’nin dört bir tarafından gelen misafirlere köylüler yemek ikramında bulunmaktadırlar.

Ümmi Kemal’in ölüm yeri ve türbesinin bulunduğu yer hususunda bize galiba en doğru bilgileri Bolu Şer’iyye Sicilleri ve Temettüat defterleri vermektedir:

1093/1687 yılına ait ve Bolu Kazası karyelerinden Tekye nâm karyede medfûn merhum Şeyh Kemâl Ümmî kaddese sirrehü’l-‘aziz Hazretleri’nün vakf karyelerinden ibaresiyle başlayan Bolu Şer’iye Sicilinde (Millî Ktp. Defter nu.42/833.59,b.); 1097/1685-86 yılına ait ve Bolu Kazasına tâbi’ merhum Şeyh Kemâl Ümmî Tekkesi nâm karye de sâkin ‘azîz merhumun vakf re’âyâsından kaydına yer verilen sicilde (Millî Ktp. Defter Nu. 42/834, 53, b.); ayrıca 1117/1705 yılına ait Bolu Şer’iye Sicilinde de ma’lûm ola ki kza-i mezbûrda medfûn Hazreti Ümmî Kemâl kaddese sirrehü’l-‘azîzün denilmektedir (Millî Ktp. Defter Nu. 42/844, 75. b.). Bolu Şer’iye Sicillerindeki bu kayıtlar da göstermektedir ki Ümmî Kemâl, Bolu’da gömülüdür.

Ekte ilk iki sayfasını verdiğimiz Ümmî Kemâl Karyesi Temettuat Defteri de Ümmî Kemâl’in Bolu’da gömülü olduğu yer konusunda bütün şüpheleri ortadan kaldırmaktadır:

Tekke-i Ümmî Kem3al Defteri

Tabi-i kaza-i Sazak Numara:17

Bolu eyaleti mülhakatından Nefs-i Bolu kazasına ait Sazak nahiyesine taî Tekke-i Ümmî Kemâl karyesinde mukim ahalinin emlak ve arazi ve hayvanat ve temettuatlarına mübeyyin defterdir.

Tekke-i Ümmî Kemâl Karyesi’nin 1844 yılı kayıtlarını içeren 3179 Numaralı Temettüat defteri ile ilgili yüksek lisans tezi hazırlayan Bülent Kaya da tezinin giriş kısmında Ümmî Kemâlle ilgili bilgilere yer vermiştir (Kaya,2008).

Bolu Livâsı 1921–1925 Senesi Sâlnâmesi’nde de Ümmî Kemâlle ilgili şu bilgiler verilmektedir:

Murâd-ı Sânî devrinde ise Osmanlılar İsfenddiyârilerle (Bolu) hududunda çarpışmışlardı. (…) Murâd-ı Sânî’nin Bolu’da ikâmetleri esnasında ‘Sazak’ nahiyesinde ‘Bozarmut’ nam mevkide inzivâ-nişîn olan kibar-ı meşâyih-i halvetiyeden Ümmî Kemâl Hazretlerinin ziyâretini arzu buyurmuş, veli müşârünileyhin ed’iye-i hayriyesini almış oldukları kuyûd-ı resmîye ile sabittir. (Kılıç,2008:252–253). Bolu’daki Tarîkat-ı İslâmiye ve Tekâyya sayılırken de Bunlardan başka kasabada iki saat mesafede İmam Karabî ve Hayreddîn-i Tokadî ve altı saat mesafede Ümmî kemâl hazretlerinin merâkıd-ı şerîfleri mevcûd olup ziyâretgâh-ı enâmdır (Kılıç,2008:406). Ümmî Kemâl Hazretleri, Aslen Buharalı’dır. Osmanlılardan evvel Bolu livâsına hicretle Bolu’nun altı saat şarkında, Gerede yolu üzerindeki Tekke-i Ümmî Kemâl Karyesinde tavattun ederek irşâd ve ibâd ile meşgul olmuştur. Merkadi ziyâretgâhtır. Şeyh Ümmî Kemâl Merkadi civarında medfûn eizzedendir. (Kılıç, 2008: 455)

Bir gün turam Şeyhe varam Şeyh’in cemâlini görem

Küsdün mü ola deyü soram küsme deyu çok yalvaram

Diyen Sarı Müderris, Ümmî Kemâl’i bizzat görmüş, onunla tanışmış hatta Şeyhin ümmîsi nasıl olurmuş? diyerek onu eleştirmiştir. Ama daha sonra şahit olduğu olay ve hallerden sonra Ümmî Kemal’in ilmine hayran olmuş ve ona intisap etmiştir. Bu beyit de bu pişmanlığın ve teslimiyetin bir nişanı olsa gerektir diye düşünüyoruz. Sarı Müderris’in zaman içinde Şeyhi Ümmî Kemâl’in tekkesine çok miktarda arazi vakfettiğine dair belgeler Salih Zeki Kutucuoğlu tarafından yayımlanmıştır. Sarı Müderris, Ümmî kemal zamanında Akçakavak’lıdır. Bazen da Sazak’ta kalır. Doğru yoldan ayrılmayan, zahir ilimlerde maharetli, birçok âlimi susturmuş biridir. Sufiliğe ise hiç meyli yoktur. Zahirî ilim sahibi olmayanın batın ilminde maharet sahibi olmasınını kabul edemez. Durumu ferasetiyle anlayan Ümmî Kemâl, onu yanına davet eder ve ona cevap veremeyeceği birkaç soru sorar. Ardından da ona esas olanın Allah’ı bulmak ve aşkıyla dolmak olduğunu, ilimden muradın amel olduğunu anlatır. Onun anlattıklarından etkilenen ve ikna olan Sarı Müderris özür dileyerek ona teslim olur. Sarı Müderris’in kabri halen Yenicekavak’ta Vakıf Akçakavak mahallesinde bulunmaktadır. Sarı Müderris olarak tanınan Şeyh Sinan’ın bir Divânı olduğu ve bu divanında Ümmî Kemal’i anlatan şiirlerinin de bulunduğu araştırmacılar tarafından ortaya konmuştur. Ümmî Kemâl’in Bolu’nun Sazak bölgesindeki Tekke Köyü ve çevresinde uzun yıllar yaşadığını, burada vefat ettiğini ve türbesinin burada olduğunu bizzat Sarı Müderris’in yazdığı mersiyelerden de anlıyoruz:

Aladağ ve Bozarmud Dağlarını mekan seçmiş

Derviş Ahmed’in anlatımında Bolu Aladağ ve Bozarmud Dağları Ümmî Kemâl’in sürekli gezip dolaştığı mekânlardır. Şehirden lezzet almayan Şeyh, Aladağ ve Bozarmud dağlarını kendinse mekân seçmiş, aşk derdine çareyi orada bulmuştur. Gezerken çöl gibi ağaçsız olan bu yerleri ağaçlarla ihya ederdi:

Derviş Ahmed’in Menakıbnamesinde Ümmî Kemal adına düzenlenen etkinliklerden de bahsolunmaktadır. Özellikle recep ayında bu etkinliklerde buraya gelen hastalar dertlerine şifa bulmakta, dilekte bulunanlar da dileklerine kavuşmaktadırlar. Bu etkinliklere o zaman yirmi binden fazla kişi katılırmış. Dervişler Recep’ten Ramazan’a kadar burada kalıp zikir ve ibadet ederlermiş. Ramazan ayında ise halvet edip riyazet e girenler olurmuş (Sarıçiçek, 2011:580–583)

Tarihî kaynaklar, menakıbnameler ve akademisyenler Hayati Yavuzer ve Ramazan Sarıçiçek ve Bülent Kaya, Ümmî Kemal’in mezarını Bolu Sazak’taki Işıklar köyünde olduğu hususunda hemfikirdirler.

Burada şu hususu da belirtmekte fayda var: Osmanlı kayıtlarında ve Türkiye Cumhuriyetinin ilk yıllarına ait kayıtlarda bu köyün adı Tekke-i Ümmî Kemâl karyesi iken günümüzde bu isim Işıklar olarak değiştirilmiştir. Bu değişikliğin sebebi nedir bilinmemektedir. Halen bölge halkı bu köyü adlandırırken Tekke-Işıklar demektedir.

Ümmî Kemâl’in türbesinin bulunduğu köye yakın bir mevkide Çal Köyü’nde de bir türbe bulunmaktadır. Bu türbede yatan kişi, Bolu’ya Ümmî Kemâl maiyetinde gelen Seyide ve muhtereme ablası Şeyh Şehriban Hanımefendidir. (Serin, 1995:69). Şıh Şehribani Türbesi’ne yapılan ziyaret ve anma günleri vardır. Her yıl temmuz ayının ilk haftasındaki Cuma günü ziyaret edilir (Alparslan, 1998:193).

Bugün de Bolu’nun Gerede ilçesinde kendilerinin Ümmî Kemâl’in torunu olduğunu söyleyen kişilere rastlamak mümkündür. Meselâ, Gerede ulemasından ve son devir Osmanlı âlim müderrislerinden Hacı Emin Efendi (1830–1910), Çoğullu köyünde dünyaya gelmiştir. Mezarı Çoğullu köyü mezarlığındadır. Aslen Ümmî Kemâl Hazretlerinin torunlarındandır.

Hazırlayan: Yard. Doç. Dr. Zeki Gürel >
Kaynak: boluhavadis

şeyh sinan kimdir, sarı müderris