Toplumdaki Ayrık Otları

Toplumdaki Ayrık Otları

seyit gazi
farabi; es siyasetül medeniyye eserinde, toplumdaki ayrık otlarından (nevabid) bahseder. bunların izale edilmesi, terbiye edilmesi veya üstesinden gelinmesi gerektiğini söyler. toplumun yetkinliğinin önünde mani olarak gördüğü tipleri şu sınıflara ayırır

mütenakkisun : amacı saptıran kimseler. bunlar, cahil toplumun (medinetü zarure, medinetü nezzele, medinetü hasise, medinetü kerrame, medinetü tegallibun, medinetül cemaiyye) amaçlarına sahiplerdir. bunlar üst bir erdemi, aşağı erdemsizliklere payanda haline getirirler ve erdemleri araca dönüştürürler. Yetkin değillerdir ve eksiltirler, yaptıkları işte daima erdemli görünseler bile bunlarda muhakkak bir eksiklik bulunur. ya yolları eksik, ya yolları doğruysa gayeleri eksik olan kimselerdir.

muharrifun : tahrif edenler, bunlar vehimlerine ve hevalarına göre yasaları ilkeleri yorumlayıp gayesinden saptırırlar. yasayı kabul ederler ancak yasayı hevalarına göre yorumlayıp onu tahrif ederler. önlerinde engel gördükleri yasaları, kendi maksatlarına göre yorumlarlar. Bunlar yasayı retorik bir ilke olarak algılarlar. bunların da niyetleri kötüdür. bunlar için yasa hakkında konuşmak; herkesin kabul ettiği ilkeleri kendi gayeleri doğrultusunda çarpıtmak ve insanları ikna etmek anlamına gelir. yasayı yorumladıkları için bazen çok güçlü yorumlara da sahip olup tahrif edip, insanları yanlış yola sevkedip, medinetül fazılayı el medinetül mübeddeleye (önce erdemliyken sonra erdemsiz şehre dönen dönüşmüş şehir) çevirme tehlikeleri vardır

el marika : parçalayıp yırtan, bozan. ilk iki grubdaki kimseler kötü niyetliyken; bu grubdaki kimseler kötü niyetli olmasalar da, idrakleri zayıf olan anlamayan kimselerdir. anlamadıkları içinde maksadı tayin edemezler ve yasayı yanlış yorumlarlar.

diğer bir grub : daha üstün olanın peşinde olduklarını iddia ederler. bunlar yasayla tatmin olmazlar, yasaları sembolleri ve yaşam formlarını eleştirirken hayal içinde yaşarlar. bunlar ilkelerini kendileri de bilmezler. bunlara ilkeleri açıklandığı takdirde, tatmin olup hayalden hakikate çıkabilirler. bunlara talim yapılır.
(bunlar anlayabilirler)

diğer bir grub : bir önceki grub gibi daha üstün değerlerin peşinde, hayaller içinde yaşarlar. sembolleri eleştirirler ancak aslını anlattığın zaman da lafdan anlamazlar. kabiliyetleri de yoktur, ısrarlıdırlar. bunlar kifayetsiz muhterislerdir (bunlar anlayamazlar)

diğer bir grub : bunlarda tahayyülde yoktur, tasavvurda yoktur. muharrifun yasaları kendine göre yorumlarken; bunlar sadece eleştirirler ve eleştirmekden amaçları galebe çalmak, statü elde etmektir. (bunlar; anlatsanda, anlasalarda, anlamazlar)

çözümü ise iyi niyet ve samimiyetle kemalin arzu edilmesi; kişinin kendi idrak kabiliyetinin sınırlarını bilmesi ve geliştirmeye çalışmasıdır. kişinin bulunduğu yeri mutlak kabul etmemesi, amaçlarını her zaman gözden geçirmesi, maksatların somutlaştırma alanlarına ve amele dökülmesine hep hürmet edilmesidir (çünkü bunlar kendilerinden başkalarının hayır sonuçlarını da kıskanırlar, kötülerler, baltalarlar).

zümre olarak iki merheminden birincisi: insanları hakikate ulaştırmak üzere bilfiil bir zümrenin var olması, ikincisi ise belirli bir hakikat etrafında birleşmiş olan milleti dahili ve harici saldırılardan koruyacak zümrenin var olmasıdır. (aslında bu ikinci zümreden mütekellimun anlaşılabilir. ilk dönemlerinde böyle bir gereksinim yokken çıkmış olmasına ve sonralarında kendi varlıklarına meşruiyet atfetmek için böyle bir tanımlama ortaya çıkmış olabilecek olsa da; kelam denince akla boş boş konuşan, hakikati veya değerleri tartışan sulandıran bir anlayış gelmemelidir. kelam denince akla hakikat etrafında birleşmiş olan milletin, dahili ve harici saldırılardan korunması ilkesi ile hareket eden bir ilim akla gelmelidir.)