Besmele Ayet midir Değil midir?

Besmele Ayet midir Değil midir?

Muhammed
Her surenin başında zikredilen besmelenin ayet olup olmadığı hususunda ise ihtilâf edilmiştir.

Besmele Kuranı Kerimde Neml suresinde geçen bir ayettir.
(Neml 30. ayeti kerime)
İnnehu min suleymane ve innehu bismillahirrahmanirrahîm.

Fatiha suresinin başında okunan besmelenin ayet mi olduğu konusunda muhtelif görüşler vardır;

Ebû Davud’un ibn Abbâs’tan rivayetine göre: "ResulAllah (s.a.v.), kendisine "Bismillahirrahmanirrahim" ininceye dek bir sûreyi diğerinden ayırmayı veya bir rivayete göre surenin bittiğini bilmezdi.(1)" Ümmü Seleme’nin de "ResulAllah (s.a.v)in, besmeleyi Fâtiha’dan bîr âyet olarak okuduğunu söylediği rivayet edilir.(2) Ebû Hüreyre’nin rivayetinde ise ResulAllah (s.a.v): "Fâtiha’yı okuduğunuz zaman ‘bismillâhirrahmânirrahîm’i de okuyunuz. Çünkü Fatiha Kur’ân’ın anası, Kitabın anası, yedişerli iki (es~Seb’u’l-mesâni)dir. Bismillâhîrrahmânirrahîm de onun âyetlerinden biridir." demiştir.(3)"

Yine bu hadisleri sahih kabul eden görüş besmele sadece Fatiha suresi ve dolayısıyla da Mushaf’ın ilk ayetidir. Çünkü bu sayede surenin ayet sayısı yediye tamamlanır ve Hicr suresi 87. ayetteki ifade tasdik edilir:

"andolsun ki, biz sana tekrarlanan yedi ayeti ve yüce Kur’an’ı verdik" (Hicr, 87).

Nitekim Fatiha besmele ile birlikte yedi ayettir, her namaz rekatında tekrarlanır ve ikişerli bir zincir oluşur. Bununla birlikte cemaat ile birlikte namaz kılınırken imam besmeleyi içinden okur, ancak Fatiha Suresi’nin diğer altı ayetini sesli okur.

Hz. ResulAllah’in, Fâtiha’dan önce Besmeleyi okuduğu hakkında hadisler varsa da bu hadisler, Besmelenin, Fâtiha’dan bir âyet olduğunu kanıtlamaz. ResulAllah (s.a.v.), her işe Besmele ile başlamanın, İslâmın bîr şiarı olduğunu belirtmek için Fâtiha’ya başlarken de Besmele okumuştur. Kaldı ki Hz. ResulAllah’in, Besmele çekmeden Fatiha okuduğu hakkında da hadisler vardır-Hz., Ayşe’nin:"Allah’ın Resulu (s.a.v.) namaza tekbîr ile, okumaya da (elhamdu lillâhi rabbi’l-âlemîn) ile başlardı" dediği rivayet edilir. Enes İbn Mâlik de şöyle demiştir: "ResulAllah (s.a.v.)’in, Ebubekir’in, Ömer’in ve Osman’ın arkasında namaz kıldım. Bunlar (elhamdu lillâhi rabbi’l-âlemîn) ile başlardı, namazın ne önünde, ne de sonunda (bismillâhirrahmânirrahîm) demezlerdi.(5)" "Onlardan hiçbirinin, (bismillâhirrahmânirrahîm) dediğini duymadım.(6)" "Onlar okumaya (elhamdülillâhi rabbi’l-âlemîn) ile başlardı.(7)

Hz. Ebû Hüreyre, ResulAllahimizden şu hadisi nakletmiştir: "Yüce Allah buyurdu ki: Namazı benimle kulum arasında ikiye ayırdım. Yarısı benim için, yarısı kulum içindir. Kulumun dilediği, kendisine verilecektir. Kul, elhamdu lillâhi rabbi’l âlemin dediği zaman Allah: Kulum bana hamdetti, der. Kul, ar-Rahmâni’r-rahîm dediği zaman Allah: Kulum benim şerefimi andı, der. Kul, mâliki yevmi’d-din dediği zaman Allah: Kulum işini bana havale etli, der. Kul, iyyâke na’budu ve iyyâke nesta’în dediği zaman Allah: Bu, benimle kulum arasında (bir sır)dır. Kulumun istediği kendisine verilecektir, der.(8) Kul, ihdinâ’s-sırâta’l-mustakîm… dediği zaman Allah: Kulumun dilediği verilecektir, der. " Burada Hz. ResulAllah (s.a.v.), Fâtiha’nın âyetlerini sayarken besmeleyi zikretmemiştir.

İşte İmam Mâlik, bu delillere dayanarak Neml suresinin 30 ncu ayeti dışındaki besmelenin, âyet olmadığı kanâatine varmıştır. Ona göre besmelenin sûre başlarına yazılması, Hz. ResulAllah’in böyle emretmesi ve her işe besmele ile başlanmasını buyurması yüzünden olabilir. Gerçi besmelenin, sûre başlarına yazılması mütevatir olarak nakledilmişse de besmelenin Kur’ân olduğuna dair tevatür yoktur.

ResulAllahimizin, namazda besmeleyi okumadığına dair hadîsler de, okuduğuna dair hadîsler de vardır. Fakat okuduğuna dair hadîsler daha kuvvetlidir. Kendisinin ve sahâbîlerinîn, namazda besmeleyi gizli okuduğuna dair hadîsler de mevcuttur. Bu rivayetlerden, Hz. ResulAllah’in, namazlarında bazan besmeleyi açık, bazan gizli okuduğu anlaşılır.

Besmele‘nin, her sûrenin bağımsız bir âyeti mi, yoksa bütün sûrelere başlarken okunan tek bir Kur’ân âyeti mi olduğu konusu tartışmalı bir meseledir Önce, kısaca bu tartışmalara ve bu konuda benimsenen görüşlerin delillerine bir göz atalım:

1 Şâfiiler ve Hanbeliler:

Şâfiilere göre Besmele hem Fâtiha sûresinde ve hem de diğer sûrelerde müstakil birer âyettir Bu görüşü savunanların dayandıkları deliller:

a Ebû Hureyre’nin (ra) rivâyeti: Fatiha sûresini okuduğunuzda Besmele‘yi de okuyunuz Zira Fâtiha Kur’ân’ın anası, Kitab’ın anası ve Seb’ul-Mesânîdir Bismillahirrahmanirrahim de onun âyetlerinden bir âyettir (Dârekutnî, Sünen, 1/312)

b İbn Abbas’ın (ra) rivâyeti: Resûlullah (sas), namaza Besmele‘yle başlardı (Tirmizî, salât 181)

c Enes b Mâlik’in (ra) rivâyeti: Hz Enes’e Resûlullah’ın (sas) namazdaki kıraatı sorulmuştu da o, Hz ResulAllah’in (sas) Besmele‘yle başlayıp, elhamdülillahi rabbi’l-âlemîn şeklinde devam ettiğini söylemiştir (Tirmizî, mevâkît 67; Ebû Dâvûd, salât 119)

d Bir defasında Resûlullah’a (sas) vahiy gelmişti Vahiy bittikten sonra: Bana bir sûre nâzil oldu buyurarak, Besmele‘yle birlikte Kevser sûresini okudu (Müslim, salât 607; Tirmizî, tefsîru sûre 108)

e Bunların dayandığı diğer bir delil de şudur: Mushaf’ta Besmele hem Fâtiha hem de sûrelerin başlangıcında yazılıdır Bize kadar gelen bütün Mushaflarda da böyledir Sahabenin Kur’ân dışındaki bir şeyi Kur’ân’a koymayacakları hususu da tevatüren sabit olduğuna göre ve hem de bu konuda oldukça titiz davranıldığı nazara alınırsa öyle ki noktalama, ta’şir (sayfa kenarlarında âşirleri, hizipleri, secdeleri gösteren işaretler) vs gibi hususlara bile, Sahabe zamanında yapılmadığı için karşı çıkmalar olmuşturâ Besmele‘nin Kur’ân’da bir sûre hariç, her sûrenin başında yer alması, onun müstakil bir âyet olduğunu gösterir

2 Mâlikîler:

Mâlikîler: Besmele, ne Fâtiha’dan ne de diğer sûrelerden bir âyettir derler Onların dayandıkları deliller şunlardır:

a Hz Âişe’nin (ra) rivâyeti: Resûlullah (sas), namaza tekbirle, okumaya da elhamdülillah ile başlardı (Ebû Dâvûd, salât 122; İbn Mâce, ikâme 40)

b HzEnes’in (ra) rivâyeti: Resûlullah’ın (sas), Hz Ebû Bekr’in (ra), Hz Ömer’in (ra), Hz Osman’ın (ra) arkasında namaz kıldım Hepsi de namaza elhamdülillahirabbi’l-âlemin ile başlardı (Buhârî, ezân 89; Ebû Dâvûd, salât 122)

c Malikîlere göre Besmele‘nin Fâtiha’dan bir âyet olmadığına diğer bir delil de şu kudsî hadistir: Fâtiha’yı ikiye taksim ettim Yarısı benim, yarısı kulumundur Kul, اَلْحَمْدُ ِللهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ dediği zaman Allah Tealâ, ‘Kulum bana hamdetti’ der Kul, اَلرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ dediği zaman Allah Tealâ, ‘Kulum beni senâ etti’ der Kul, مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ediği zaman Allah Tealâ, ‘Kulum beni temcid etti’ der Ve, buraya kadar benimdir Kul, إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ dediği zaman Allah Tealâ: ‘Bu, kulumla benim aramdadır’ der Sûrenin sonu ise sadece kulumundur ve kuluma istediği verilecektir (Müslim, salât 38, 40; Ebû Dâvûd, salât 132) Görüldüğü üzere, burada Besmele zikredilmemiştir Dolayısıyla Fâtiha’dan bir âyet değildir

d Mâlikîlere göre Besmele‘nin sûrelerin başında yazılması teberrük içindir (Kurtubî, Muhammed b Ahmed el-Ensari, el-Cami’ Li Ahkâmi’l-Kur’ân, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988, 1:59-60)

3 Hanefîler:

Hanefîlere göre Besmele, Kur’ân’dan bir âyettir Ancak onun her sûrenin başında yazılı olması, herbir sûrede ayrı bir âyet olduğunu göstermez Dolayısıyla Besmele bir âyet olarak Kur’ân’dandır Sûrelerin arasını ayırmak için inzal edilmiştir Besmele‘nin namazlarda Fâtiha ile birlikte okunmadığına dair değişik rivâyetler de göstermektedir ki, o, Fâtiha’dan bir âyet değildir Nitekim ashabın: Biz Besmele nâzil oluncaya kadar, bir sûrenin ne zaman sona ereceğini bilemezdik (Ebû Davud, salât 122) şeklindeki rivâyeti de Besmelenin her sûrede müstakil bir âyet olmayıp, sûrelerin arasını ayırmak için indirildiğini göstermektedir

Cevap: Besmele Ayet midir Değil midir?

Gümüş Kuş
Emeğinize sağlık, Allah cc razı olsun kardeşim.

besmele ayet midir, besmele ayet mi, bismillahirrahmanirrahim ayet midir